محمدرضا حسنی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
سعید وزان - موسسه آب و خاک
محمد لطف اللهی - دانشگاه تهران
ناصر مجنون حسینی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه

گندم (Triticum aestivum L.) در مراحل مختلف رشد نیاز متفاوتی به نیتروژن دارد بنابراین کاربرد نیتروژن به میزان مشخص و در زمان معین مهم می باشد. افزایش عملکرد در نتیجه ایجاد واریته های جدید پا کوتاه با توانایی با توانایی بیشتر در استفاده از سطوح کودی زیاد، مقاومت به آفات و بیماریها و شاخص برداشت زیاد و نیز درنتیجه پیشرفت های حاصل در مدیریت زراعی می باشد. مصرف کود نیتروژنه در اوایل فصل رشد معمولا از طریق افزایش اجزای عملکرد و مخصوصا تعداد سنبه در واحد سطح موجب افزایش عملکرد می گردد (7، 5، 4، 2) . اما ممکن است درصد پروتئین دانه را بویژه زمانی که سطح نیتروژن مصرفی پایین است کاهش دهد (7). مصرف نیتروژن در اواخر فصل رشد عملکرد دانه را کمتر تحت تاثیر قرار میدهد (7، 6، 1). لطف اللهی و ملکوتی (1998) طی مطالعه ای در چهار سطح کودی بر روی گندم به صورت محلول پاشی (صفر ، 4، 8، کیلوگرم اوره و 4 کیلوگرم نیترات امونیوم) به میزان 3/7 درصد پروتئین دانه گندم را با مصرف 8 کیلوگرم در هکتار اوره افزایش دادند (5). گریفتس و همکاران (1995)، اظهار داشته اند که محلول پاشی kg/ha 30 نیتروژن و 32kg/ha گوگرد که نیمی درمرحله ظهور پرچم درمرحله ظهور سنبله اثری روی متوسط وزن هزار دانه و تعداد دانه گندم نداشته است در یکی از سال های آزمایش محلول پاشی گوگرد به طور معنی داری عملکرد را افزایش داده و این افزایش با محلول پاشی اوره در بیشترین مقدار خود بوده است (3). به منظور بررسی تاثیر تقسیط کود نیتروژن ( اوره بمیزان 300 کیلوگرم بر هکتار) بر عملکرد و پروتئین دانه گندم (رقم M75-10) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهارتکرار در سال زراعی 83-82 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی کرج اجرا گردید . نتایج این آزمایش نشان داد که T5 (که در آن 1/3 کود نیتروژنه قبل از کاشت، محلول پاشی 5% در زمان پنجه دهی و 1/3 کود نیتروژنه همراه با محلول پاشی 10% نیتروژن در گلدهی) میزان درصد پروتئین را 2/22% نسبت با شاهد افزایش داد. همچنین عملکرد دانه در تیمار T6 به مقدار 4844 کیلوگرم در هکتار نسبت به شاهد به میزان 1384 کیلوگرم افزایش داشته است.بنابراین T6 بهترین تیمار جهت افزایش محصول گندم و کاهش مصرف کود نیتروژن در این بررسی بوده است.