پروانه ابراهیمی - دانشجوی کارشناسی ارشد خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا- ه
علی اکبر صفری سنجانی - استادیار گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا- همدان

بسیاری از پژوهندگان سرب، حاصل از سوخت اتومبیل ها را عامل اصلی آلودگی هوای شهرها و پیرامون بزرگراه ها به سرب می دانند. ذرات سرب خارج شده از اگزوز وسایل نقلیه گیاهمان اطراف جاده ها را به دو طریق آلوده می سازند. یکی جذب مستقیم به وسیله اندامهای هوایی گیاه و دیگری فرونشست بروی سطح خاک، جذب به وسیله ریشه گیاهان و انتقال آن به اندامهای هوایی است. اما برخی گیاهان خاص قادرند علاوه بر تحمل آلودگی به عناصر سنگین، مقادیر زیادی از آنها را در خود انباشته کنند. بهره گیری از گیاهان برای انتقال آلاینده ها از محیط یا خنثی سازی ضرر این آلاینده ها ، یک شویه درمان و پاکسازی محسوب می گردد که پژوهشگران آن را تکنولوژی سبز می نامند. این روش گیاه بهسازی یا گیاه پالائی نامیده می شود که در پاکسازی خاک های الوده نسبت به سایر روشها کم هزینه تر می باشد. توجه به گیاه بهسازی ما را به دنبال تعیین گونه های گیاهی فرا انباشت رهنمون می سازد. گیاهان فراانباشت گونه هایی هستند که توانایی انباشتگی فلزات را 100 مرتبه بیشتر از گونه های غیر فرا انباشت داشته باشند (4). بنابراین برای عنصری چون سرب انتظار می رود یک گیاه فرا انباشت قادر باشند بیشتر از 10000 میکروگرم سرب را در اندامهای خود ذخیره سازد (18). این گیاهان باید توانایی انتقال عناصر را از ریشه به ساقه به مقدار زیاد داشته باشند. به طور طبیعی غلظت عناصر سمی ریشه، 10 برابر بیشتر از غلظتشان در ساقه است اما در گیاهان فراانباشت کننده، غلظت عناصر در ساقه می تواند بیشتر از ریشه باشد(6). باید میزان جذب در سطوح مختلف عناصر موجود در محلول خاک در این گیاهان سریع باشد (9). انتقال فلزات از خاک با استفاده از گیاهان فرا انباشت کننده هدف گیاه بهسازی است (1و3) .پتانسیل یک گیاه برای گیاه بهسازی وابسته به نوع، قدرت سازگاری گونه و توان فرا انباشتی عناصر است. برای سرب، گیاهان فراانباشت کننده ای چون گیاه سیسبانیا دراموندی ، شاهدانه کانادایی، درمنه ستاره ای، و برگ بید آسیایی خواص تجمع دهندگی سرب را از خود نشان دادند (2). بررسی و مقایسه توان فرا انباشتی گیاه علف شور کالی از اهداف این پژوهش است.