ابراهیم ادهمی - دانشجوی دوره دکتری بخش خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
منوچهر مفتون - استاد بخش خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
عبدالمجید رونقی - دانشیار بخش خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
نجفعلی کریمیان - استاد بخش خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

خاک های زراعی ایران مقادیر زیادی کودهای فسفر را در دهه های گذشته دریافت کرده اند که به تجمع فسفر در این خاک ها منجر شده است. تجمع فسفر در خاک ها، می تواند سبب آبودگی محیط زیست و همچنین کمبود عناصر غذایی به ویژه روی در گیاهان گردد. بدین جهت اطلاع از وضعیت فسفر درخاک های آهکی ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. عصاره گیری جزء به جزء فسفر یک ابزار کاربردی وساده جهت ارزیابی وضعیت فسفر خاک می باشد. به صورت کلی، فسفر درخاک های آهکی به چهار گروه 1) به آسانی قابل جذب، 2) فسفر جذب شده بر روی اکسیدهای آهن و آلومینیوم (Al-P , Fe-P) ، 3) فسفر متصل به کلسیم و 4) فسفر محبوس (O-P) تقسیم بندی می گردد. یکی از مسائل مهم در عصاره گیری جزء به جزء فسفر، مشکل باز جذب فسفر عصاره گیری شده توسط خاک می باشد. ویلیامز و همکاران (1) عقیده دارند باز جذب فسفر محلول در فلورایدآمونیوم بر کربنات بسیار مهم است. این محققین همچنین، نشان دادند که یک پوسته نازک فلوراید کلسیم بر روی ذرات کربنات کلسیم تشکیل می گردد که توانایی زیادی در باز جذب فسفر ار محلول فلورایدآمونیوم و هیدروکسید سدیم داراست. باربانتی و همکاران (2) باز جذب فسفر را در مرحله عصاره گیری با سیترات بی کربنات دی تیونات(CBD) و استات سدیم مشاهده کردند، اما آنها این بازیافت را درمرحله استات سدیم مهم تلقی نمودند. اهداف این تحقیق عبارت از 1) ارزیابی شکل های مختلف فسفر معدنی در هجده خاک آهکی استان فارس، 2) ارزیابی باز جذب فسفر در مراحل مختلف عصاره گیری جز به جز، 3) مقایسه مقدار فسفر عصاره گیری شده توسط بیکربنات سدیم 0/5 مولارpH=8.5 و کلرید منییم 1 مولار Ph=8.2 به عنوان شاخص های فسفر قابل جذب بود.