مجتبی یحیی آبادی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
مهدی نصراصفهانی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان

کودهای آلی، نه تنها به عنوان منبع غـذایی بـرای گیاهـان، بلکـه بـه عنوان منبع انرژی و غذا برای میکروارگانیسم های خاک حـائز اهمیـت می باشد . مواد آلی افزوده شده به خاک، فعالیـت میکروارگانیسـم هـای آنتاگونیسم نماتد های پارازیت را تشدید می کنـد . تجزیـه مـواد آلـی در خاک، منجر به تجمع ترکیبات خاصی در خاک می گردد کـه خاصـیت ضد نماتدی دارند . بهبود ساختمان خـاک و افـزایش حاصـلخیزی آن، استفاده از کیاهان مقاوم و ترشح ترکیبات ضد نماتد توسط قـارچ هـا و باکتری ها در کنترل نماتد های انگل گیاهان مؤثرند (1) نماتدهای مولد گره ریشه، با طیف وسیع میزبانی، یکی از عوامل محدود کننده ی رشد و تولید محصولات کشاورزی بویژه سبزی و صیفی بـو ده کـه سـالیانه خسارات جبران ناپذیری را در سراسر جهـان بـه ایـن محصـولات وارد می سازد . در استان اصفهان کشت محصـولات سـبزی و صـیفی رواج دارد و نماتدهای مولد گره ی ریشه نیـز یکـی از مشـکلات مهـم ایـن محصولات می باشد . برای کنترل نماتدهای مولد گـره ی ریشـه، روش های متعددی بکا ر گرفته شده است . بـا ایـن وجـود هـر روش کنتـرل بایستی اقتصادی، قابل اجرا در سطح وسیع و کمترین مسـائل زیسـت محیطــی را در برداشــته باشــد . گزارشــات معــدودی در بــاره کــاهش نماتدهای خاک از طریق کاربرد کود های آلی مشـاهده مـی گـردد کـه بنظر می رسد جنبه های اجرایی بیشتری در کشور مـا در کنتـرل ایـن نماتدها خواهد داشت . استفاده از کودهای آلی شامل کودهـای مرغـی در کشور گـابون در کنتـرل نماتـدهای مولـد گـره ی ریشـه بـر گیـاه گوجه فرنگی بسیار موثر بوده و حتی موجـب ازدیـاد محصـــول نیــز گردیده است( 5 و 6) همچنین در کشور استرالیا استفاده از کـود مرغـی در مقادیر 24 ، 36 و 48 تن در هکتـار و در تلفیـق بـا اوره بـه میـزان 1800 کیلوگرم در هکتار موجب کاهش قابل توجهی از نماتدهای مولد گره ی ریشه و افزایش رشد و تولید محصـول بیشـتری گردیـده و بـا افزایش کود مرغی کنترل بیشتری مشاهده شده است . بنظر مـی رسـد این کاهش در اثر متابولیت های تولید شده از کـود مرغـی باشـد کـه بصورت عصاره به خاک افزوده شده است . البتـه کـاربرد زیـاد اوره در خاک موجب افزایش غلظت آمونیوم در خاک شده که اثـر چنـدانی در کنترل نماتد نداشته است (7) گزارشاتی نیز از آمریکا حاکیست که بـا افزایش مقدار کود مرغی به خاک ، کاهش بیشـتری از نماتـد مشـاهده گردیده و همچنین مصرف کودهـای مـاکرو نیـز تـا حـدودی موجـب کاهش نماتدهای مولدگره ی ریشه درگلخانه روی گوجـه فرنگـی شـده است (3).