رقیه رضوی - محقق خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی
عزیز مجیدی - عضو هیات علمی خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غرب
داریوش مختاری - کارشناس خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی

با توجه به کاهش بارندگی در سال های اخیر و محدودیت آب آبیاری نیاز به تغییر اساسی مدیریت آبیاری در باغ های میوه دارد . در این شرایط، اطلاع از واکنش درختان میوه نسبت به کم آبی و تنش رطوبتی مهم است (3) با تأمین آب کافی در مراحل حساس به کمبود آب، می توان اثرات نامطلوب تنش خشکی را تا حد معنی داری کاهش داد (3) نیاز اصلی فتوسنتز جذب نور به وسیله کلروپلاست است . شدت جذب نور به غلظت کلروفیل بستگی دارد . بنابراین کمبود کلروفیل که علائم ظاهری آن زرد شدن ( کلروز ) اندام های فتوسنتزی است، فرآیندهای فتوشیمیایی را محدود می کند . میزان آب موجود یکی از عوامل محیطی است که بر میزان فتوسنتز خالص یا به عبارت دیگر تولید گیاهان تأثیر دارد . زیرا CO2 و H2O اساساً از مسیر مشترکی ( روزنه ) تبادل می شوند . برای جذب CO2 گیاهان ناچار به اتلاف آب می باشند . بنابراین بروز خشکی که باعث بسته شدن روزنه ها می شود، مانع ورود CO 2 به درون سلول ها شده و در نتیجه فتوسنتز را کاهش می دهد . در آزمایشی به روش آبیاری قطره ای در تاکستان های درة سان جواکرین، آب مصرفی انگور در هر یک از مراحل چهارگانة رشد تعیین شد که به ترتیب 2-2/5 ، 5/6-8/5 ، 8 -10/7 و 4-5 اینچ بوده است (6) مطابق آزمایش هایی که در ایستگاه تحقیقات کشاورزی Ny در جنوا انجام گرفته، مقدار آب کافی در ابتدای فصل رشد منجر به داشتن شاخ و برگ قوی و خوشه های بزرگ و با تنش ملایم بعد از گل دادن غوره، بستن به خوبی انجام گرفت و از اواسط دورة رشد تا برداشت تنش متوسطی تحمل نمود (5) در استرالیا تاکس تان هایی که به مقـدار 30 تـا %50 تبخیـر از تشـتک کلاس A آب مصرف می کنند ، عملکرد بالایی دارنـد . از اواخـر دهـة 1980 دو نوع روش کم آبیاری در استرالیا در ایسـتگاه تحقیقـاتی تـاتو اعمال می شـود : روش اول RDI و روش دوم .PRD در روش اول در زمانهای انتخابی تنش آبـی اعمـال مـ ی شـود . در روش دوم فقـط قسمتهایی از ریشه به تناوب آبیـاری مـی شـود . ایـن روش در سـال 1998 توسط لـوئیز و همکـاران اعمـال شـده و نـه تنهـا میـزان آب مصرفی به طور معنی داری کاهش یافته بلکه کیفیت انگور نیـز بهتـر شده است (7) در هندوستان ضریب تشتک بـرای تاکسـتان هـا 0/8 تعیین شده است (8) در کرج مقدار آب مصرفی تاکستان هـای انگـور سه تا 7 ساله به روش قطره ای 300 تا 500 میلـی متـر و بوتـه هـای انگور 15 ساله در روش سطحی 850 میلـی متـر شـده اسـت (4) در آزمایشی از سال 75 الی 77 در شهرضا، تیمار آبیاری با ضریب تشتک %80 دارای حداکثر عملکرد و تیمار %40 تبخیر بهترین تیمـار از نظـر کارآئی مصرف آب تعیین شده اسـت (1) در کتـاب بـرآورد نیـاز آبـی محصولات باغی (2) مقدار آب مورد نیاز انگـور 6060 متـر مکعـب در هکتار برآورد شده اسـت (2) سـطح زیـر کشـت انگـور در اسـتان 20 آذریایجان غربی هزار هکتار اسـت . بـر اسـاس آمـار ک شـاورزی سـال 1380 ، استان آذربایجان غربی با تولید کل 200000 تن مقـام پـنجم را در کشور دارا می باشد . و متوسط عملکرد انگور آبی 11 تن و انگـور دیم 3/9 تن در هکتار که مقدار پائینی است لذا، ضروری بود که مقدار آب مصرفی انگور مورد بررسی قرار گیرد .