محسن سیلسپور - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی ورامین
پیمان جعفری - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی ورامین

در ایران کشت ذرت در سالهای اخیر رونـق یافتـه و اسـتفاده از آن در تغذیه دام و طیور و مصارف صنعتی مورد توجـه قـرار گرفتـه اسـت. از طرفی تامین آب مورد نیاز در مراحل خاص رشد رویشی و زایشی ایـن گیاه که فوق العاده حساس نسبت به تنش رطوبتی در مراحل مختلـف میباشد و همچنین تعیین بهترین تـراکم پیشـنهادی در ایـن رابطـه از اهمیت خاصی برخوردار است. در گونه های دار ای رشد محـدود ماننـد ذرت تنش در مراحل خاصی از رشد زایشی ممکن است بحرانی باشـد. مرحله گرده افشانی و دو هفته پس از آن حساسـترین دوره رشـد ایـن گیاه نسبت به تـنش خشـکی اسـت. وسـتگیت و بـویر(1986) شـروع حساسیت ذرت به رطوبت خاک را دو تا هفت روز بعد از کاکل دهـی و پایان این دوره را 16 تا 22 روز بعد از کاکل ده ی اعلام نموده اند(9 ). دنمید و شاو (1960) بعد از اعمال دو سیکل تنش جمعا به مدت هشت روز طــی دوره رشــد رویشــی ذرت %25 کــاهش عملکــرد را ملاحظــه کردند (6) در آزمایشی هنگامی که رطوبت خاک برای مـدت دو روز در مرحله باز شدن گل نر ذرت به نقطه پژمردگی ( پتانسیل -15 اتمسفر) رسید، عملکرد دانه به میز ان %25 نقصان یافت و هنگامیکه این مـدت به 8-6 روز رسید، عملکرد به میزان %50 کـاهش یافـت. بطـور کلـی مقدار مطلق آب مورد نیاز گیاه با نزدیک شدن به مرحله رسیدگی دانـه نقصان میابد (7) کلاسن و شاو (1970) اعلام داشتند که تنش رطوبت در دوره پر شدن دانه ذرت بیشترین تاثیر را بر وزن دانه دارد. زمانی که به مدت 12 تا 16 روز بعد از کاکل دهی به گیـاه ذرت تـنش وارد شـد ( پتانسیل -15 اتمسفر بمدت شش روز) وزن دانـه تـا %51 وزن دانـه گیاه شاهد کاهش یافت. با این حال تنش خشکی در مرحلـه رسـیدگی دانه باعث تولیـد دانـه هـای کوچـک و چروکیـده میشـود (5) نقطـه پژمردگی دائمی در گونه های گیاهان زراعی بین -15 تا-50 اتمسفر متفاوت بوده و در این رطوبت اگر گیاه برای مدت کمی پژمـرده شـده باشد و اقدام به آبیاری شود معمولا به وضع اولیه خود بر می گردد(4 ). تحقیقات زیادی نشان داده زمانی که گیاه ذرت تحت استرس خشکی باشد تاریخ ظهور کاکل ها تمایل بیشتری برای تاخیر نسبت بـه تـاریخ گرده افشانی دارد، همچنین تاریخ ظهور کاکل ها یا تعداد روزهای بین گرده افشانی و ظهور کاکل ها می تواند جهت شناسائی ژنو تیـپ هـا ی مقاوم به خشکی مفید باشد (8).