اکبر همتی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس
شهلا محمودی - استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

شور شدن خاک یکی از عوامل مهم کاهش محصولات کشاورزی است . شور شدن خاک نتیجه بالابودن تبخیر بالقوه رطوبت از سطح خاک نسبت به میزان نزولات سالیانه در مناطق خشک، از جمله کشور ما می باشد (2) ایران دارای 13 درصد منطقه خشک، 61 درصد نیمه خشک، 17 درصد نیمه مرطوب، هشت درصد نیمه مرطوب مایل به مرطوب و یک درصد مرطوب می باشد که در این میان 23/5 میلیون هکتار یعنی 14/1 درصد اراضی آن دارای مشکل شوری است (1) بر اساس غلظت نمک های محلول و غلظت یون سدیم برروی کمپلکس تبادلی خاک، خاک هایی را که تحت تأثیر شوری قرار دارند به سه گروه خاکهای شور، خاکهای سدیمی و خاکهای شور و سدیمی تقسیم نموده اند (3) فزونی غلظت املاح در محلول خاک به نحوی که محیط را برای رشد گیاه نامناسب سازد به شور شدن خاک معروف است . غلظت مزبور بستگی به نوع خاک، گیاه، آب و هوا و غیره دارد . ولی در حالت کلی گفته شده، زمانی که غلظت املاح خاک بیش از 3 درصد حجم کل خاک را تشکیل دهد، محیط برای رشد اکثر گیاهان زراعی نامناسب می گردد . در مناطق خشک و نیمه خشک که مقدار نزولات سالیانه آسمانی کمتر از 500 میلی متر است . رسیدن به این غلظت تقریباً حتمی است . از عواملی که منجر به ایجاد غلظت املاح در یک خاک می شود می توان به تخریب منیرالها، نمک های فسیل، نزولات آسمانی، آب های سطحی و زیرزمینی و فعالیت های انسانی اشاره نمود ( 4 ، 5 و 6 )در این تحقیق که بخشی از پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران می باشد پاره ای از خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و منیرالوژی خاک های شور و گچی منطقه ای به وسعت 12 هزار هکتار از اراضی واقع در شرق شهر اصفهان مورد بررسی قرار گرفته است .