میرحسن رسولی صدقیانی - استادیار گروه علوم خاک دانشگاه ارومیه
محمدجعفر ملکوتی - استاد دانشگاه تربیت مدرس
کاظم خاوازی - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات خاک و آب

باکتری های ریزوسفری محرک رشد گیاه ) ) PGPR اغلب در نزدیکی یا در فضای بین سلولهای خارجی ریشه گیاهان یافت می شوند [.2] این میکروبها از طریق تولید سیدروفور و هورمون های گیاهی نظیر اکسین ها و سیتوکینین ها و انحلال ترکیبات معدنی فسفات و ایجاد رقابت با عوامل بیماریزای خاکی رشد گیاهان را بهبود می بخشند . از مهمترین باکتریهای PGPR جنس Pseudomanas ها هستند . سیدروفورها کلاتها یا ترکیبات آلی با وزن مولکولی پایین ( کمتر از 1000 دالتون ) و با میل ترکیبی شدید و اختصاصی برای کمپلکس شدن با آهن فریک ) ) Fe +3 و سایر کاتیونها از جمله روی ) ) Zn +2 هستند . آهن و روی از عناصری هستند که در خاکهای آهکی کمبود آنها مشهود است [.1] نتایج تحقیقات در مورد انتقال آهن بواسطه سیدروفورها نشان داده که میکروارگانیسم های اشغال کننده ریزوسفر ممکن است آهن مورد نیاز گیاهان را تأمین نمایند . بنابراین گیاهانی که قادر به استفاده از سیدروفورهای میکروبی بعنوان حامل آهن III هستند، کارائی بالایی نسبت به آهن نشان می دهند . بهرحال، بواسطه حضور سیدروفورها، قابلیت استفاده و تحرک آهن در محیط ریشه افزایش یافته و کمپلکس سیدروفور ـ آهن تشکیل شده می تواند در محلول خاک همراه با جریان توده ای به سطح ریشه برسد و آهن از طریق مکانیسم عمل آنزیم احیا کنندة کلات آهن III موجود در غشای پلاسمایی ( گیاهان استراتژی ) I و یا از طریق فرایند تبادل لیگاندی با فیتوسیدروفورها ( گیاهان استراتژی ) II جذب شود 2] ، [.6 مطالعه تغذیه آهن بوسیله سیدروفور Pseudomonas putida در خیار و ذرت نشان داد که کمپلکس 59 Fe-pyoverdine منبع آهن نسبتاً ضعیفی برای هر دو گیاه بود و آهن را برای خیار در حدود 40 برابر کمتر از 59 Fe-EDTA و در مورد ذرت 665 بار کمتر از 59 Fe-phytosiderophore تأمین نمود [5].