قاسم زارعی - استادیار موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی
عبدالمجید لیاقت - دانشیار دانشکده مهندسی آب پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

دهه 90 میلادی را میتوان دورة تدوین مدلهاینظریو کاربردی نامید . در این دهه با بکارگیری رایانهها، انبوهی از اطلاعاتو داده های موجودگردآوری، جمعبندی و منتشرگردیدو بسیاری از مدلهایفرا آمده نسبتبه اعداد و ارقامواقعی موردسنجش قرارگرفتند . بطور کلی دو مفهوم مدلسازی و شبیه سازی با هم تفاوت دارند، زیرا مدلسازی بمعنی ساخ تن یک مدل و شبیه سازی به معنای استفاده از مدل ساخته شده است . با عنایت به نقش تبخیر از سطح خاک به عنوان جزء مهم بیلان آب، تلف شدن آب در اراضی فاریاب و شور شدن خاک، تعیین این مولفه چرخه آبی از اهمیت برخودار است . مشکل اصلی در برآورد دقیق تبخیر غیرماندگار در شرایط مزرعه ای، نبود روابطی ساده با حداقل اطلاعات ورودی برای لحاظ کردن در مدل های بیلان آب است . در این مقاله چگونگی مدل کردن تبخیر از سطح خاک لخت با وجود سطح ایستابی کم عمق افتان تشریح شده است . این مدلها با استفاده از معادلة ریچاردز و با کمک معادله های پارامتریک وان گنوختن ، بروکز و کوری و کم پل 1 برای توصیف تغییرات میزان رطوبت در ناحیة غیراشباع بالای سطح ایستابی حین تبخیر، بسط داده شده اند . با استفاده از این مدلها، مقادیر تبخیر تجمعی از سطح خاک و زمان تبخیر به صورت توابعی از افت سطح ایستابی، ویژگی های هیدرولیکی خاک و عمق لایة غیرقابل نفوذ تعیین گردیده اند . با ساخت مدل های فیزیکی و استفاده از سه نوع خاک دست خورده، کارآیی روابط پیشنهاد شده مورد ارزیابی قرار گرفت .