حمید محمودی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، مراغه
احمد اصغرزاده - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات خاک و آب، تهران

نخود ) ) Cicer arietinum L. از مهمترین لگومهای دانه ای جهان است که به دلیل مقاوم بودن در مقابل خشکی و سازگاری با اکثر شرایط آب و هوایی، رشد و نمو آن در طیف وسیعی از خاکهای کشور امکان پذیر می باشد . بررسی سطح زیر کشت لگومهای دانه ای در ایران نشان می دهد که نخود به عنوان اولین لگوم دانه ای مورد کشت در ایران بوده که از کل سطح زیر کشت نخود درکشور 82/5 درصد به صورت دیم می باشد ).2) سازگاری با عوامل محدود کننده رطوبت بستگی به درک واکنش های متقابل بارندگی و رشد گیاه در مراحل مختلف رشد و نمو و اجرای مدیریت های خاص در شرایط دیم دارد . از اقدامات مدیریتی مهم در بالا بردن عملکرد در واحد سطح، تغذیه بهینه گیاهی است، با مصرف متعادل کودها عملکرد کمی وکیفی بهبود می یابد ).7) از نظر تغذیه ای نخود به هر دو کود نیتروژن و فسفر نیاز دارد ).10) مصرف مقدار کمی نیتروژن 15) تا 25 کیلو گرم در هکتار ) برای شروع و تحریک رشد و افزایش عملکرد در خاکهای فقیر از نیتروژن موثر است ).10) اگر سیستم فعال تثبیت نیتروژن از طریق همزیستی درگیاه برقرار باشد، مصرف مقادیر زیاد نیتروژن در افزایش عملکرد اثری ندارد ).11) واکنش نخود نسبت به فسفر متغیر است، دلیل آن تنها مربوط به تغییرات فسفر قابل دسترس خاک نیست، بلکه سایر عوامل محیطی نیز در آن نقش دارند ).25) این موضوع که نخود بطور کلی به کود فسفر عکس العمل نشان نمی دهد، گویای آن است که این گیاه کارایی فوق العاده ای در جذب فسفر از خاک داشته و نیاز آن به فسفر احتمالاٌ در حد کمی است ).12) توجه به پدیده تثبیت زیستی نیتروژن توسط گیاه نخود با توجه به موارد اقتصادی و زیست محیطی و محدودیت کاربرد این کودها در شرایط اقلیمی دیم لازم است ).7) این تحقیق به منظور بررسی عکس العمل ریزوبیوم به کودهای نیتروژنی و فسفری در زراعت نخود در شرایط دیم به اجرا درآمد .