مختار زلفی باوریانی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر
مهرداد نوروزی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر

در جهت جبران کمبود فسفر که یکی از عناصر غذایی ضروری برای گیاه محسوب می شود سالیانه مقادیر زیادی کودهای شیمیایی فسفاته به خاک اضافه می گردد . مصرف بی رویه کودهای فسفاته و تجمع فسفر در خاک علاوه بر افزایش هزینه ها، تأثیر منفی بر بسیاری از عناصر غذایی کم مصرف داشته و سبب آلودگی محیط زیست نیز می گردد . بخش اعظم کودهای فسفره مصرفی در فاز جامد خاک نگهداری می شود . فسفر تجمع یافته در خاک بتدریج می تواند مورد استفاده گیاهان کشتهای بعدی قرار گیرد . نتایج حاصله از مطالعات محققین کانادایی نشان می دهد که مصرف 100 کیلوگرم فسفر در هکتار می تواند فسفر مورد نیاز گندم را در یک تناوب 8 ساله گندم – کتان تأمین نماید . عواملی نظیر pH خاک، کربنات کلسیم، بافت خاک و ماده آلی در بقاء فسفر باقیمانده و میزان بازیابی آن مؤثر است ] . [ 5 لارسون و همکاران ] [ 2 گزارش می کنند که ماده آلی تشکیل آپاتیت را به اندازه ده درصد کاهش داده و تا حد زیادی جدا شدن فسفر از بلورهای تازه تشکیل شده آپاتیت را افزایش می دهد . بر اساس گزارش لوپز – هرناندز و همکاران ] [ 3 مواد آلی با تولید آنیونهای آلی قادر به رقابت با یونهای فسفات جذب شده بر روی سطوح ذرات خاک بوده و از این طریق بر قابلیت استفاده این یون توسط گیاه مؤثر می باشد . شریف و همکاران نقش اصلی در افزایش حلالیت کودهای فسفره در خاک را مربوط به کود حیوانی میدانند . بر اساس این گزارش و گزارشات دیگر مواد آلی می تواند بصورت پوششی محافظ در اطراف ذرات کود یا بعنوان پیوند دهنده فسفر در محلهای تبادل آنیونی و یا از طریق واکنش با فسفر و تشکیل ترکیبات فسفات آلی عمل نماید که در تمامی این حالات قابلیت استفاده فسفر برای گیاه افزایش یافته و آزاد سازی تدریجی فسفر در محلول خاک وجود خواهد داشت . هدف از اجرای این طرح بررسی اثرات کود دامی بر قابلیت استفاده و بازیابی فسفر باقیمانده از سالهای قبل و نیز بررسی روند تخلیه فسفر از خاک در شرایط مصرف یا عدم مصرف کود دامی بوده است .