سیما محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه خاکشناسی دانشگاه صنعتی اصفهان
محمود کلباسی - استاد گروه خاکشناسی دانشگاه صنعتی اصفهان
حسین شریعتمداری - دانشیار گروه خاکشناسی دانشگاه صنعتی اصفهان

فسفر یکی از عناصر مهم برای تغذیه گیاه و عامل محدود کننده رشد و عملکرد در بسیاری از زمین های کشاورزی می باشد . به دلیل حلالیت کم ترکیبات فسفر در خاک، عرضه مداوم فسفر مورد نیاز گیاه بستگی به توانایی خاک در جایگزین نمودن فسفر محلول دارد . این قابلیت جایگزینی خود به کمیت فسفر در منبع فاز جامد و سهولت رها شدن آن به فاز محلول وابسته است . ظرفیت بافری می تواند نقش مهمی در تعیین قابلیت جذب فسفر برای گیاه ایفا کند زیرا این شاخص کنترل کننده سرعت تأمین یا تخلیه فسفر از خاک است [.2] بچ و ویلیامز شاخص جذب فسفر را به عنوان شاخص تک نقطه ای ظرفیت بافری فسفر خاک پیشنهاد نمودند که به سادگی و تنها با یک بار افزودن فسفر به خاک به دست می آید [.1] افزودن فسفر به خاک های زراعی به صورت کودهای شیمیایی و آلی از چند دهه گذشته در ایران به منظور بهبود شرایط حاصلخیزی خاک ها و تأمین نیاز گیاهان رایج شد . اگرچه با کاربرد مداوم کودهای آلی و شیمیایی مقدار فسفر محلول و قابل دسترس گیاه افزایش می یابد ولی در عین حال با تجمع فسفر در خاک، خطرات آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی افزایش می یابد [.5] لذا هدف از این مطالعه بررسی اثرات تجمعی و باقیمانده سه نوع کود آلی شامل کود گاوی، لجن فاضلاب شهری و کمپوست زباله شهری و یک تیمار کود شیمیایی بر فسفر محلول، قابل دسترس و شاخص جذب فسفر در یک خاک آهکی بود .