حمیدرضا رحمانی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان
اکبر قندی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان

در سالهای اخیر صنعتی شدن در کشورهای در حال توسعه ازجمله ایران بتدریج سبب از بین رفتن یا آلودگی محیط طبیعی از جمله خاک و آب شده است . رشد صنعت مشکل مواد زائد جامد را زیادتر نموده است . بسیاری از مواد جامد زائد تولید شده از فعالیت صنعتی وارد هوا، خاک و نهایتاً آب شده و سبب آلودگی گردیده اند . این مواد حاوی ترکیبات سمی و خطرناک از جمله عناصر سنگین می باشند . از طرف دیگر اضافه سازی مواد معلق به خاک به صورت پیوسته می تواند علاوه بر تأثیر بر خصوصیات شیمیایی بر خصوصیات فیزیکی خاک نیز اثر گذارد . همچنین جذب عناصر سنگین توسط گیاه هم از طریق ریشه و هم از طریق اندام هوایی در این مناطق سبب ورود مقادیر قابل توجه از این عناصر و سایر ترکیبات سمی به زنجیره غذایی شود در یک تحقیق متوسط غلظت سرب در خاکهای کشاورزی که در فاصله 100 متری از یک مرکز قدیمی ذوب فلزی قرار داشتند برابر 30090 میکروگرم بر گرم اندازه گیری گردید که در مقایسه با غلظت زمینه این عنصر در خاک در همان منطقه 24) تا 25 میکروگرم بر گرم ) بسیار بالاتر بود در تحقیقی دیگر در 330 متری شمال شرقی مرکز یک ذوب فلزی سرب سطح خاک 1600 میکروگرم بر گرم و در فاصله 1670 متری غلظت سرب 428 میکروگرم بر گرم گزارش شده است در تحقیقاتی دیگر تجمع عناصر سنگین در سطح 2 سانتیمتری خاک با رسوب یا فرونشست مقادیر متفاوتی از این عناصر با توجه به جهت باد گزارش شده است . در جهت باد غالب در این تحقیق در 3/2 کیلومتری از ذوب کننده مقادیر بالایی از عناصر سنگین اندازه گیری شده است آلوگی سبزیجات ، خاک و گیاهان اطراف صنایع در کشورهای مختلف گزارش شده است اگر چه گزارشاتی محدود از مناطق حاره ای و کشور نیجریه نیز وجود دارد با پیشرفت صنعت ضرورت توجه به عوامل آلاینده از جمله اضافه سازی مواد زائد جامد صنایع بزرگ بر اراضی کشاورزی وجود دارد . هدف از انجام این تحقیق بررسی غلظت عناصر سنگین در خاک و گیاه تا شعاع 20 کیلومتری از مراکز صنعتی مورد نظر در اراضی کشاورزی می باشد .