محمدرضا عارفی - کارشناس گروه ITS سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای
احمدطاهر شمسی - عضو هیئت علمی و رییس دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه صنعتی ا
مسعود طیبی - مجری طرح ITS سازمان راهداری و استادیار مدعو دانشگاه صنعتی امیرکبیر

سالیانه شاهد بروز تصادفات قابل توجهی در سطح کشورمان هستیم تا جایی که متاسفانه بر اساس آ مار پزشکی قانونی در سال 1383 بیش از 72000 تن از هموطنانمان دراین صحنه های تصادف جان خود را از دست داده ا ند . این موضوع به حدی مشکل ساز شده است که تصادفات جاده ای در ایران عامل دوم مرگ و میر بعد از حمله قلبی معرفی شده است در حالیکه در سطح جهانی این شاخص ششمین عامل مرگ و میر می باشد . شاید اولین سوالی که به ذهن هر کسی خطور کند این باشد که چه عاملی باعث این تصادفات است و چگونه میتوان این عامل را شناسایی کرد و یا چگونه می توان این عامل شناسایی شده را مهار کرد؟ پاسخ این سوالات با یک بینش خردمندانه و مطالعه علمی کامل و جامع میتواند بررسی و پ ا س خ داده شود . اما ایا این مطالعات انجام شده و پاسخ ها و امارهای ارائه شده از زبان مسئولان کشور مبتنی بر نتایج همین مطالعات علمی است ! ؟ این مقاله قصد آ ن دارد تا هر چند کوتاه ٬ اما بر پایه اطلاعات گردآوری شده از تصادفات راههای کشور در جریان انجام سایر طرحهای مر ت بط پاسخ قابل اتکایی را برای سوالات مطرح شده فوق ارائه دهد . در این راه ٬ با نگاهی به آمار و ارقام جهانی و مقایسه آن با شرایط کشور به مقایسه ای تحلیلی پرداخته و با ذکر دلایل تفاوتهای مشاهده شده به طرح چند راهکار برای حل مسئله می پردازد . تصادف حاصل اشتباه و ن قص در عملکرد یکى از سه عامل انسان ٬ راه ( و محیط اطراف آن ) و خودرو است . مادامى که هر یک از این سه عامل وظیفه خود را درست انجام دهند و بدون عیب باشند ٬ احتمال بروز حادثه به صفر می رسد . اما زمانی که حداقل یکى از این سه عامل وظیفه خود را بدرستی انجام ندهد هیچ اتفاق ناگوارى دور از انتظار نیست . از میان ارکان اصلى تصادف ٬ انسان هوشمند ترین آنها است به گونه ای که علاوه بر سهم خود به عنوان یک عامل ٬ کنترل نقش دو عامل دیگر در بروز تصادفات نیز توسط وی امکان پذیر است . به همین دلیل هر تصادفى که اتفاق مى افتد ٬ تمام قضاوتها م توجه عامل انسانى است ٬ حتى اگر دو رکن دیگر یعنى راه و خودرو باعث تصادف شده باشند . اهمیت این موضوع بحدی است که بارها از طریق رسانه های گروهی کشور و از زبان مسئولین محترم مربوط به ایمنی و راه کشور سهم ۰۷ درصد ی خطای انسانی در بروز تصادفات در کشور اشاره شده است . بدون تردید مقایسه این سهم در چند محور نمونه کشور و مقایسه آن با معیارهای جهانی می تواند زمینه مطمئن تری را برای تحقق نقش 70 درصدی انسان و بررسی علمی تر چگونگی بهبود این سهم بوجود آورد .