سیده سمیه میرمرادی - استادیار دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل

پس از یک دوره طولانی نگرش مصرفی و یک سویه به طبیعت که ناشی از نوع تفکر غیر سیستمی نسبت به ارتباط میان انسان و طبیعت بود و عدم شناخت نیازهای حقیقی انسان که دنیای غرب در دوره مدرن با آن مواجه بود و می توان آن راعصر طبیعت ستیزی نامید ، که در آن طبیعت را تحت سلطه انسان در آورده و این روحیه سلطه گری به وضوح درمعماری این عصر نیز نمایان است ، در چند دهه گذشته دیدگاههایی که بر رابطه سیستمی میان انسان و طبیعت تاکیدداشته و می توان آنها را دیدگاههایی طبیعت گرا نامید ، مجددا در غرب مطرح شده اند . این دیدگاهها تلاش نموده اندپاسخی برای بحرانهای گوناگونی باشند که در نتیجه گسیختگی رابطه میان انسان و طبیعت به وجود آمده اند. یکی از مهمترین دیدگاههای طبیعت گرایی که از اواخر قرن بیستم در معماری مطرح شد ، معماری فراکتال بود که ریشه درتئوری آشوب و تئوری پیچیدگی دارد . برخی از نظریه پردازان معماری غرب این دیدگاه را در دسته معماریهای ارگانیک نوین می نامند ، که در ادامه تفکر ارگانیک گرایی مطرح شده اند . مقاله حاضر کوشیده است نظریات علمی که بنیانهای نظری این رویکرد در معماری معاصر است را تبیین کرده و ضمن دسته بندی نمونه های عملی این رویکرد معمارانه که باشعار طبیعت گرایی و طبیعت شناسی وارد عرصه معماری شده است ، به تحلیل آنها و نسبت میان آنچه در طبیعت وجود دارد با آنها و میزان موفقیت آنها در رسیدن به معماری مطلوب بپردازد. طبق نظر منتقدین غربی ، در طول دوران ارتباطهای میان رشته ای ، همواره بخشی از یک نظریه از دیدگاه رشته دیگر تفسیر شده و به همین دلیل بخشهای زیادی از آن نادیده گرفته شده و فرو کاسته می شد . منتقدین غربی اغلب این معماری را از نظر فقدان ارزشهای معمارانه ، مثلا عدمعملکرد و یا عدم توجه به اقتصاد و تاریخ و فرهنگ نقد کرده اند . که در همگی آنها این معماری از دیدگاه معماران و بامعیارهای سودمندی و عملکرد و اقتصاد مورد تحلیل قرار گرفته . در بخش تحلیلی نکاتی را در مورد تناقضات ایده های بکار گرفته شده از جانب معماران با آنچه که در حقیقت در طبیعت وجود داشته و نظریات علمی نیز به آنها پرداخته اند ،بیان می کنیم . در حقیقت فاصله ای که معماری با شعار اولیه طبیعت گرایی از اصل موضوع ، یعنی رفتارهای طبیعی گرفته است. تبیین بنیانهای نظری و راهبردهای عملی مطرح شده در این دیدگاه، ارزیابی میزان نزدیک شدن راهکارها و نمونه های عملی به اهداف نظری مطرح شده در آن و ارزیابی میزان موفقیت این جریان در پاسخ به بحرانهایی که در پی آن ایجاد شدند، اهدافی است که این مقاله در صدد گشایش افقهای آن است.

معماری فراکتال- نظریه آشوب- طبیعت- فرم- هندسه