نوشین رضوانی - دانشجوی طراحی شهری، دانشگاه علم وصنعت ایران
کیومرث حبیبی - استادیار دانشگاه کردستان

شهرهای اسلامی از جمله شاخص ترین وملموس ترین جلوه های فرهنگ بشری هستند. به همین دلیل مبانی شکل گیری شهرهای جدید وساخت وسازهای معاصر باید به طور عام منبعث از فرهنگ اسلامی وبومی منطقه باشند واصولی را معرفی کنند کهنفوذ آنها بر زندگی مسلمانان توصیه شده است. تسری این اصول درطراحی های جدید سبب می شود تا ضمن ایجاد محیط مناسبی برای زیست انسان، از تضادها وقطب بندی های اجتماعی که هم اکنون در شهرهای معاصر شاهد آن هستیم کاسته شود.پس از دوره مدرنیسم غفلت از باورهای فرهنگی واسلامی منجر به شکل گیری شهرهای ناآشنا برای ساکنین آنها گشته است.جامعه ایران دوره گذار از سنت به مدرنیته را بسیار سریع و بدون ایجاد بستر مناسب با فرهنگ جامعه طی کرد. با الگوی وارداتی غربی بسیاری از ساختارهای شهر کهن اسلامی دچار تغیرشد. شهر گرگان نیز از این تغیرات بی نصیب نماند و از اواخر دوره قاجارچهره شهر دگرگون شد. شرایط اسف بار بافت تاریخی گرگان دردوره قاجاریه زمینه تحول در دوره بعدی را نیز بوجود آورد. روشتحقیق در این مقاله با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و همچنین بازدید های میدانی بوده است. هدف این مقاله تعیین مولفه های شهر اسلامی وکاربست آن در شکل گیری بناها وبافت های شهری امروزین است. به منظور بررسی انطباق شهرسازیاسلامی با شهرهای معاصر ایران، در ابتدا ویژگی های شهر اسلامی ازدید صاحب نظران بیان شده است. درادامه مقاله مولفه هایکالبدی شهرهای اسلامی توضیح و بحران های شهرسازی معاصر توضیح داده شد و درپایان مقاله به بررسی مولفه های شهرسازی اسلامی در بافت فرسوده گرگان ومقایسه تطبیقی بافت موجود با معیارهای برداشت شده از شهرسازی اسلامی پرداخته شد. درنهایت راهکارهای عملیاتی جهت دستیابی به شاخصه های شهر اسلامی با توجه به شرایط زندگی معاصر مطرح شد.

شهرسازی اسلامی، شهرسازی معاصر، بافت فرسوده، شهر گرگان