بابک شکوهی راد - کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، رشت، ایران

با رونق شهرنشینی و تمرکز جمعیت و فعالیت در شهرها ، انبوهی از مشکلات اعم از بحران مسکن، بحران زیست محیطی و.....گریبانگیر اینگونه شهرها شده است. این شهرها تغییرات عمدهای را در زمینههای مختلف از آن جمله تغییرساختارهای جمعیتی، کارکردی و اقتصادی متزلزل شدن اساس و بنیاد تولید کشاورزی و گسترش فعالیتهای حاشیهای و غیر تولیدی و.... و نیز تغییرات مورفولوژیکی از طریق رشد و گسترش کالبدی تجربه میکنند.در این میان تغییرات کارکردی مناطق حوزه نفوذ از جمله تغییرات مهمی است که متأثر از شهرها بوده و در دهههای اخیر در برخی از نواحی ایران مشاهده میشود. به احتمال زیاد وجود مشکلات و معضلات عدیده موجود در شهر زاهدان اعم از گرانی زمین و مسکن و... به عنوان عوامل دافعه عمل کرده و برخی از شهرنشینان را به سکونت در مناطق حاشیه ای و پیرامونیسوق میدهد. ناگفته پیداست که در این تحرک و جابجایی، گسترش شبکههای حمل و نقل و رشد فزاینده وسایل مکانیزه حمل و نقل نقش اساسی ایفا میکند.در این پژوهش با بهره گیری از نمودار، جدول، عکس و نقشه در پی بدست آوردن شناخت دقیق و علمی در خصوصعوامل تأثیرگذار بر تغییرات کارکردی شهر مورد مطالعه می باشیم ، که هدف اصلی از پژوهش حاضر به شمار میرود. نتایج حاصله،داده های مهمی را در خصوص چگونگی این تغییرات به دست میدهد که برنامهریزان با استناد به این دادهها می توانند در جهت ساماندهی و برنامه ریزی کارکردی شهر زاهدان گام بردارند.در این راستا با بهره گیری از متون تاریخی و مطالعات کتابخانه ای و میدانی، نظریات کلاسیک ومدرن در زمینه تکوین و تکامل شهرها و نظریات ساخت شهرها، به بررسی چرایی و چگونگی تغییرات کارکردی شهر زاهدان پرداخته و مورد ارزیابی قرار داده که نتایج حاصله از آن بدین گونه است شهر زاهدان در ابتدا با کارکردی نظامی و سیاسی به عنوان یک مرکز شاخص در منطقه ظهور یافت سپس با یافتن کارکردی اداری و دولتی جمعیت فراوان به سوی آن سرازیر گشته که در پی آن به دلیل نیاز جمعیت حاضر در آن کارکردی خدماتی یافته است.

شهرنشینی، زاهدان، شهر، مناطق حاشیه ای، تغییرات کارکردی