حمیده نوری - دانشجوی مقطع دکتری در رشته آبیاری و زهکشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی د
عبدالمجید لیاقت - دانشیار پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
حدیثه نوری - دانشجوی کارشناسی در رشته آبیاری پردیس ابوریحان دانشگاه تهران

این مطالعه به منظور ارزیابی تاثیر مدیریت سطح ایستابی (CWT ) بر کیفیت زه آب های زهکشی در منطقه خشک و نیمه خشک ایران انجام شده است . حجم زه آب های خروجی، غلظت نیترات، غلظت فسفات و هدایت الکتریکی در زه آب های زهکشی در طی فصل رشد کنترل و ( اندازه گیری شد . ایستگاه لایسیمتری مجهز به سیستم زهکشی و سیستم کنترل و تنظیم سطح ایستابی بود و گیاه یونجه یکساله Medicago Scatellaدر آنها کشت داده شد . تیمارهای مطالعه شامل سه تیمار آبیاری زیرزمینی با سطح ایستابی کنترل شده در 0/3m (CWT0.3) 0/5mCWT0.7) 0/7 m ،(CWT0.5) از سطح خاک و تیمار زهکشی آزاد (FD) با عمق نصب یک متر پایین تر از سطح خاک می باشد . حجم زه آب خروجی، غلظت نیترات ) (NO3–N) و هدایت الکتریکی زه آب تیمارهای کنترل سطح ایستابی به طور معنی داری نسبت به زهکشی آزاد کاهش یافت . متوسط غلظت نیترات در زه آب های زهکشی در تیمارهای CWT0.3 ، CWT0.5 و CWT0.7 به ترتیب 2/4 ، 3/85 و 5/64 میلی گرم بر لیتر و در تیمار تیمار زهکشی آزاد 11/2 میلی گرم بر لیتر بود . حجم زه آب کل ناشی از انجام آبشویی در تیمارهای CWT0.3 و CWT0.5 به ترتیب 60/2 و 70/6 لیتر و در تیمار زهکشی آزاد 120 لیتربود . همچنین تلفات نیترات در تیمارهای نسبت به زهکشی آزاد کاهش یافت . بهبود کیفیت زه آب در نتیجه کاهش حجم زه آب %82 و %90 به ترتیب CWT0.5 و CWT0.3 خروجی و افزایش فرایند دنیتریفیکاسیون در تیمارهای کنترل سطح ایستابی است . متوسط غلظت فسفات در زه آب های حاصل از تیمارهای کمتر از CWT زه آب های خروجی در تیمارهای EC میلی گرم بر لیتر بود . متوسط 2/4 میلی گرم بر لیتر و در تیمار زهکشی آزاد 2/1 CWT حد مجاز EC زه آب های کشاورزی ورودی به منابع آبهای سطحی و زیرزمینی ) (1/5 ds/m بود . علاوه بر کاهش قابل ملاحظه آلودگی نیترات، مزایای اقتصادی در نتیجه صرفه جویی در مصرف کود و افزایش محصول تولیدی حاصل می شود . بنابراین روش مدیریت سطح ایستابی از هر دو جنبه زیست محیطی و اقتصادی قابل توجه است .

آبیاری زیرزمینی، شوری زه آب، لایسیمتر، نیترات، مدیریت سطح ایستابی