حسین شریفان - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان - گروه مهندسی آ
بیژن قهرمان - دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده کشاورزی، گروه مهندسی آب

نزولات جوی یکی از پارامترهای مهم هواشناسی در کشاورزی محسوب میشود . در استان گلستان با وجود اقلیمهای متفاوت و اراضی کشاورزی گسترده، این پارامتر از اهمیت و جایگاه ویژهای برخوردار است، بطوریکه در مناطق جنوبی و دامنههای شمالی رشته کوههای البرز میزان نزولات جوی زیاد و در مناطق شمالی تا حد بسیار کم مشاهده میشود . در این تحقیق تأثیر نزولات جوی بر الگو وتراکم کشت مزارع کشاورزی استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت و از باران به عنوان مهمترین پارامتر از انواع مختلف نزولات جوی به دو گونه استفاده شد . یکی بارانهای پیشبینی شده برای یک سال زراعی و دیگر بارندگی با توزیعهای مناسب احتمالاتی . در گزینه اول با استفاده از یک دوره درازمدت و با استفاده از نرم افزار Minitab-13 ، میزان بارندگی در 36 دوره 10 روزه از یک سال زراعی تولید گردید . در گزینه دوم با استفاده از نرم افزار LST مقادیر بارندگی در دوره های ترسالی، خشکسالی برای احتمالات مختلف برآورد شدند . سپس با استفاده از ضریب تبدیل باران به باران مؤثر ( برگرفته از معادله باران مؤثر روش ) USDA بخش مؤثر باران در کشاورزی محاسبه و در بهینه سازی الگو وتراکم کشت مزارع مورد استفاده قرار گرفت . در بهینه سازی الگو و تراکم کشت از نرم افزار Lingo-8 استفاده شد . بررسیها نشان داد که در منطقه جنوبی با اقلیم نیمه مرطوب با کاهش بارندگی از مساحت محصولاتی نظیر گوجهفرنگی، سیبزمینی کاسته شده و مساحت کلزا افزایش یافت و نیز مساحت شالیزارها کم شد . در منطقه میانی و شمالی با اقلیمهای نیمهخشک تا خشک با کاهش بارندگی از مساحت هندوانه کاسته و بر مساحت کلزا افزوده شد . در گزینه احتمالاتی بارندگی نتیجه شد که با کاهش بارندگی و با وقوع خشکسالی در منطقه مطالعاتی،کاشت محصولاتی نظیر کلزا، هندوانه و پنبه از اهمیت بیشتری برخوردار بودند . همچنین وضعیت ترسالی و خشکسالی می توانست علاوه بر مساحت اختصاص یافته موجب تغییر الگوی کشت نیز گردد .

الگوی کشت, تراکم کشت, نزولات جوی, گلستان