محمدرضا مددی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه جیرفت
مجید رحیم پور - دانشیار بخش مهندسی آب، دانشگاه شهید باهنر کرمان
کورش قادری - دانشیار بخش مهندسی آب، دانشگاه شهید باهنر کرمان

امروزه با توجه به رشد روزافزون جمعیت دنیا، توسعه صنعتی جوامع و محدودیت منابع آبی، اهمیت استفاده پایدار ( بلندمدت ) از سدها با حفظ ظرفیت ذخیره آنها از طریق کنترل رسوب گذاری، بیش از پیش احساسمی گردد. این مهم، در مناطق خشک و نیمه خشک نیاز به توجه بیشتری دارد چرا که در این مناطق نرخ فرسایش از سطح حوضه ها به طور قابل توجهی بالاتر بوده و باعث می شود مخازن سدهایی که در این مناطق احداث می شوند در زمان کوتاهی با مشکلات متعدد رسوبی مواجه شوند. رسوب گذاری مخازن سدها علاوه بر کاهش حجم ذخیره مفید مخزن می تواند پیامدهای مستقیم و غیر مستقیم متعددی را در بالادست، پایین دسیت و محل سد به همراه داشته باشد و مشکلات زیادی را برای تامین آب، محیط زیست، اقتصاد و امنیت غذایی جامعه ایجاد کند. در مقاله حاضر به بررسی نرخ کاهش حجم ذخیره مخازن سدهای ایران و جهان در اثر رسوب گذاری پرداخته و با بررسی تجارب سدسازی در کشورهای پیش رو، روش های مرسوم و نوین کنترل رسوب گذاری مخازن ارایه می شود. تاکید ویژه ای بر روش های مبتنی بر تخلیه هیدرولیکی رسوبات و به طور خاص تکنیک فلاشینگ صورت می گیرد و امکان سنجی استفاده از این تکنیک با لحاظ معایب و مزایای آن مورد بررسی قرار می گیرد. در نهایت جدیدترین دستاوردهای محققین که به منظور افزایش راندمان تخلیه رسوب ارایه شده، بررسی گردیده و مورد بحث قرار می گیرد.

آب شیرین، سدهای ذخیره ای، مدیریت پایدار، ته نشینی رسوبات، عملیات فلاشینگ