الهام شایق - دانش آموخته کارشناسی ارشد بیابانزدایی دانشگاه صنعتی اصفهان
بهنام ریگی لادز - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی دانشگاه زابل

یکی از مهمترین چالش هایی که امروز ساکنان کره زمین و از جمله کشور ما را تهدید میکند، پدیده خشکسالی است. این مخاطره موضوعی تاریخی و همراه همیشگی اقلیم جغرافیایی ایران است و متاسفانه بعلت عدم مدیریت منابع آب کشور این مخاطره خزنده امنیت ملی را تهدید میکند. پدیده خشکسالی یکی از مخربترین بلایای طبیعی است که هر ساله بخشهای مختلفی مانند کشاورزی، صنعت، شرب و بهداشت، دامپروری و زیست محیطی را تحت تاثیر خود قرار میدهد. یکی از جنبه های مهم برنامه ریزی و کاهش اثرات خشکسالی و توسعه همه جانبه پایدار، شناخت اثرات این پدیده میباشد. پدیده خشکسالی در مقایسه با سایر مخاطرات طبیعی دارای بالاترین اثرات مخرب بر محیط زیست میباشد، از جمله آلودگی محیط زیست میتوان خشک شدن تالاب ها، قحطی، کاهش مراتع و تولید محصولات، و ... را نام برد. به منظور پایش خشکسالی از فناوری های مورد استفاده میتوان به فناوری اطلاعات و ارتباطات، فناوری سنجش از دور و سیستمهای اطلاعات جغرافیایی هستند که سیستم های پایش و پیش بینی را ایجاد میکنند. مدیریت بحران خشکسالی از دو بخش تشکیل شده است. بخش اول شامل مدیریت عرضه آب و بخش دوم شامل مدیریت تقاضای آب میباشد. در مدیریت عرضه میتوان به مدیریت آبهای زیرزمینی برای بهره برداری بهینه آب، مدیریت کاهش برداشت، اجرای طرح های تغذیه مصنوعی و غیره هستند. در عرضه آب میتوان به استفاده از کانالهای مدرن توزیع آب در کشاورزی اشاره کرد و در بخش آب شرب سیستم های نوین توزیع از اهمیت خاصی برخوردارند . در بخش مدیریت تقاضای آب در کشاورزی از سیستمهای نوین آبیاری کشاورزی، هوشمند سازی آبیاری، استفاده از پلیمرهای سوپرجاذب و نانو موادها مانند نانوخاک رس برای حفظ رطوبت خاک و کاهش آبیاری اشاره کرد. تولید گیاهان تراریخته دارای ژنهای مقاومت به تنش خشکی با استفاده از بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک نیز از فناوریهای مورد استفاده برای مقابله با خشکسالی است . استفاده از تکنولوژیهای نوین در استفاده از آبهای نامتعارف مانند پسابها اشاره کرد. از فناوریهای اطلاعات و ارتباطات برای هشدارهای اولیه، اشاعه فرهنگ صرفه جویی در مصرف آب در جامعه استفاده کرد این مقاله با روش تحلیلی توصیفی میکوشد تا به بررسی پدیده خشکسالی و اثرات آن بر محیط زیست و منابع طبیعی بپردازد.

خشکسالی، مدیریت بحران خشکسالی، محیط زیست، فناوری اطلاعات و ارتباطات،تکنولوژی های نوین