جمال الدین مهدی نژاد - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید رجایی، استان تهران، شهر تهران
سیده مهسا معقول - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه شهید رجایی، استان تهران، شهر تهران

لحظاتی را که فرد در کودکی سپری میکند و تجربیاتی که در مکان های مختلف کسب میکند به طرحواره هایی تبدیل میشوند که مسیر سلامت روحی و روانی سالهای آتی فرد را تعیین میکند. از اینرو آموزش و به ویژه مکانهای آموزشی، در سالهای ابتدایی زندگی برای هر فرد بسیار تاثیرگذار خواهند بود. این امر برای افراد دارای معلولیت اهمیت بیشتری دارد زیرا در کنار یادگیری آموزشهای عادی، نیاز است تا به این افراد نحوه استفاده از سایر توانمندی های خود به جای عضو دچار معلولیت آموزش داده شود. در طراحی ویژه نابینایان نیاز است تا فضا به گونه ای طراحی شود تا فرد بتواند از سایر حواس خود که شامل حس حرکت و جابجایی، حس شنوایی، حس بویایی و حس لامسه است، برای ادراک فضای اطراف خود استفاده نماید. توجه به این عوامل در ساخت فضای آموزشی برای کودکان نابینا سبب میشود تا آموزش به کودکان نابینا در سالهای ابتدایی در مکانی باشد که نه تنها پاسخگو به نیازهایشان است، بلکه باعث ایجاد پیوند عاطفی و دلبستگی بین آنها و محیط آموزشی میشود، انگیزه ی آنها را برای تعامل با محیط افزایش میدهد و در جهت رفع بیتحرکی و افسردگی شایع در بین نابینایان کمک میکند. پژوهش حاضر با هدف رسیدن به پارامترهایی جهت مناسب سازی مدارس مبتنی بر ادراک غیر بصری محیط توسط نابینایان گردآوری شده است. روش تحقیق این پژوهش به صورت توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای است که با استفاده از مطالعات صورت گرفته میتوان نتیجه گرفت که استفاده از فرمهای خالص هندسی، شناسایی عوامل متکی بر سایر حواس، استفاده از گیاهان، محیطهای بدون مانع، ایجاد تنوع و نشانه در مسیرها، غیر لغزنده بودن مصالح کف، تناسبات انسانی، هشداردهنده های صوتی یا لمسی و ...در طراحی فضای آموزشی عواملی هستند که نیاز است در طراحی فضاهای آموزشی مورد استفاده قرار گیرد تا فضایی متناسب با آنها و در جهت استفاده آسان افراد نابینا طراحی گردد.

نابینایی، فضای آموزشی، ادراک غیربصری، معلولیت