مهدیه معینی زاده - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران
احمدرضا کیخای فرزانه - دانشیار گروه زبان وادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران
مصطفی سالاری - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

از جمله مباحث مهمی که در اشعار مولانا به چشم می آید، موضوع اراده و مشیت الهی است. این مسیله به جهت جایگاهی که در تفکر عارفانه ی مولانا دارد، در اشعارش نیز به وفور تجلی یافته است. از دیدگاه وی اموری در عالم هستی ترسیم می شوند که صرفا در حیطه اراده و اختیار حق تعالی هستند. چنین بینشی که برآمده از آیات قرآن است در جای جای اشعار مولانا در مثنوی و دیوان شمس دیده می شود. البته مولانا منکر اراده و اختیار آدمی به معنای تام نیست و سرایش چنین ابیاتی نشان از اعتقاد وی بر ناچیزی انسان و افعالش، در برابر قدرت مطلق خداوند را دارد. نوشتار حاضر بر آن است تا با توجه به محوریت نقش اراده و خواست الهی در اشعار وی، نسخه های مصور نادری که از این آثار گران قدر موجود است (در اینجا 5 نسخه) را مورد مطالعه قرار داده، جلوه های این مفاهیم را در آنها شناسایی کند. با توجه به بررسی های صورت گرفته باید گفت بازنمود اراده الهی در ترسیم نگاره ها، مطابق با بستر داستانی است که در اشعار وجود دارد و هنرمند با انتخاب ونمایش برخی از صحنه های روایت، ذهن بیننده را به سوی دریافت داستان و در واقع مفهومی که شاعر در ورای آن مدنظر داشته است، سوق می دهد. هدایت، تقدیر روزی، سبب سازی و سبب گردانی، تدبیر امور و سیطره بر قلوب انسان ها، برآورده کردن دعا و ... از جمله مصادیقی از اراده حق است که در نگاره های این 5 نسخه به تصویر درآمده است.

مولوی، اراده، مشیت الهی، مثنوی معنوی، غزلیات شمس، مولانامقدمه