محمد نادری زاده - دانشیار دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران،گروه ارگونومی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
بهاره علی محمدی - دانشیار دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران،گروه ارگونومی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
سیف اله غریب - دانشیار دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران،گروه ارگونومی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
سیدفرهاد طباطبایی قمشه - دانشیار دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران،گروه ارگونومی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

زمینه و هدف: خطای انسانی در حوزهی پزشکی سبب پیامد های ناگوار هم برای بیمار و هم برای کادر درمانی است که شاملهر گونه انحراف قابل توجه از برنامه یا استاندارد ذیربط یا رفتار مورد انتظار از عملکرد انسان می باشد. هدف این مطالعهبررسی ارتباط بین استرس و سطح ریسک خطای انسانی در اتاق عمل بیمارستان های استان فارس بود.مواد و روشها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی و مقطعی 100 نفر از پرسنل اتاق عمل از 9 بیمارستان استان فارس با روش نمونه گیری تصادفی ساده، انتخاب شدند. جهت اندازهگیری استرس از پرسشنامه ی معتبر استرس شغلی مورد تاییدانیستیتوی بهداشت روانی آمریکا با قابلیت اعتماد 92 % که دارای سه زیر حیطه ی استرس ناشی از محیط فیزیکی استرسروابط بین فردی و استرس ناشی از علاقه مند نبودن به کار بود، استفاده گردید. سطح ریسک خطای انسانی اتاق عمل های هریک از بیمارستان ها با بررسی مستندات فرم خود اظهاری خطا و مصاحبه از کارکنان در خصوص تکرار وقوع خطاهای انسانیدر یک سال گذشته و هر یک از پیامدهای خطاهای انسانی که منجر به فوت، انتقال بیماری لاعلاج، منجر به نقص عضو ومنجر به تاخیر در درمان یا جراحات جزئی در اتاق عمل، بدست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد.یافته ها: متوسط نمره استرس شغلی کارکنان اتاق عمل بیمارستانهای استان فارس 98.173 (SD=22.07) از 285 بود.متوسط نمره استرس ناشی از روابط بین فردی کارکنان اتاق عمل بیمارستانهای استان فارس 101.20 (SD=13.82) بود.متوسط نمره استرس ناشی از شرایط فیزیکی 46.13 (SD=10.62) بود. متوسط نمره علاقه مندی به کار 26.65 وSD=5.41 بود. که نشان از بالا بودن سطح استرس کل و روابط بین فردی بود. همچنین یافته ها نشان داد به طور متوسط 1 تا2 خطای انسانی در هر سال در هر یک از اتاق عمل بیمارستانهای استان فارس رخ داد که منجر به آسیب جدی به کارکناناتاق عمل یا بیماران شد، به عبارتی Human Error Incident rate بیمارستان های استان فارس 1 تا 2 خطا در سال بود.احتمال وقوع خطای انسانی منجر به بیماریهای لاعلاج مانند ایدز، هپاتیت C در اتاق عمل بیمارستان های استان فارس دریک سال 0.32 برآورد شد. آنالیز آماری نشان داد که بین نمره استرس ناشی از روابط بین فردی با سطح ریسک خطای انسانیدر اتاق عمل رابطهی معناداری وجود داشت. (p=0.026) که نشان میدهد نحوی ارتباط بین فردی تیم اتاق عمل می تواند دربروز خطاهای انسانی موثر باشد. اما این آزمون نشان داد که بین نمره استرس محیط فیزیکی با سطح ریسک خطای انسانیدر اتاق عمل رابطهی معناداری وجود ندارد (p = 0.48) که نشان میدهد تاثیرات شرایط محیط فیزیکی اتاق عمل بیمارستان-های استان فارس بر بروز خطاهای انسانی بسیار کم است.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد استرس شغلی در کارکنان اتاق عمل در سطح بالاست که بیشترین عاملاسترس روابط بین فردی می باشد. میزان استرس شرایط فیزیکی محیط اتاق عمل و علاقه مندی به کار در سطح متوسط بود.سطح ریسک خطای انسانی در اتاق عمل بیمارستان ها بالاست و استرس ناشی از روابط بین فردی بر آن موثر می باشد. نتایجاین مطالعه میتواند در جهت برنامهریزی بیمارستان ها برای مداخلات روابط بین فردی تیم اتاق عمل موثر باشد و کمکمی کند تا با انجام مداخلات صحیح و لازم برای کاهش خطای انسانی و رفتار های موثر بر آن در جهت پیشگیری اقدام گردد.

اتاق عمل، استرس، بیمارستان، خطای انسانی