فاطمه رجبی - کارشناس ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
سیدامیر جهادی حسینی - دانشیار بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان

بختیارنامه از آثار کهن داستانی است که بنا به ریشه حکایت در عصر ساسانی و نیز عصری که تحریر نویناش (روزگار دقایقی مروزی) به نگارش درآمده است، نمایانگر باورها و آداب و رسوم مردمی و درباری است. این اثر از داستان های منثور عامیانه فارسی محسوب می گردد. باورهای عامه در بختیارنامه نمایانگر نوع نگرش گذشتگان به زندگی اجتماعی است که در حیطه های گوناگونی قابل بررسی و ارزیابی است. اثر مذکور تا کنون از منظر ادب عامه و برشمردن باورهای عامه و آیین ها، مورد نقد و بررسی قرار نگرفته است، لذا نگارندگان در پژوهش حاضر با تکیه بر روش تحلیل و توصیف محتوای کیفی و با رویکرد ادبیات عامه، بختیارنامه را بررسی کرده اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که باورهای نمود یافته در اثر هم یادگار روزگار تصنیف اثر است و پارهای از آنها متاثر از روزگار تحریر منثور نوین اثر است. باورهای متجلی دراثر در شاخه های نجومی، مذهبی و خرافی قابل تقسیم بندی است. افزون بر این امثال فراوانی نیز در بختیارنامه به کار رفته است که نشان دهنده سرشت و منشا مردمی متن است. نکته شایان ذکر دیگر مشاغلی است که در میان شخصیت های اثر نمود یافته اند، شغل هایی که درباری و عامه به حساب می آیند.

بختیارنامه، دقایقی مروزی، ادب عامه، باورهای اجتماعی