محمود علیمحمدی - دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، ، اهواز، ایران.
ابراهیم پناهپور - عضو هیات علمی گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، ، اهواز، ایران.

در زراعت نیشکر، کود پایه مورد استفاده اغلب دی آمونیم فسفات است. در شرایط آب و هوایی جنوب خوزستان و وجود خاک های آهکی احتمال اینکه مقدار زیادی از نیتروژن موجود در کود به صورت گاز (آمونیاک) از دسترس گیاه خارج شود، وجود دارد. این پژوهش با هدف بررسی اثرات ویژگی های خاک، زمان و شرایط آب و هوایی بر روند تلفات نیتروژن به شکل گاز اجرا شد. کرتهای آزمایشی در دو مزرعه نیشکر با بافت خاک متفاوت (رسی، لوم رسی سیلتی ) مشخص و معادل 300 کیلوگرم در هکتار کود دی آمونیم فسفات در هر کرت به روش نواری در شیار کف جویچه ها (سطح خاک) استفاده شد و به مدت شش هفته از این کود نمونه برداری انجام و درصد نیتروژن باقیمانده در نمونه ها اندازه گیری شد. نمونه برداری خاک جهت تعیین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی قبل و بعد از کوددهی انجام شد. نتایج حاصل در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی تجزیه و تحلیل و میانگین تیمارها به روش دانکن مقایسه شدند. نتایج نشان داد تلفات نیتروژن به شکل گاز از کود دی آمونیم فسفات، در مزرعه با بافت خاک لوم رسی سیلتی نسبت به مزرعه با بافت خاک رسی تفاوت معنا داری نداشت. گذشت زمان و تغییرات دما بر این روند تاثیر بسیار معنا داری (در سطح یک درصد) را نشان داد و بیشترین درصد تلفات نیتروژن از کود دی آمونیم فسفات در هفته سوم به بعد مشاهده شد. با استفاده از این نتایج می توان با رعایت کمترین فاصله زمانی بین کوددهی (کودپایه) تا کشت مزارع نیشکر از تلفات بیش از حد نیتروژن جلوگیری کرد و کارآیی مصرف کود را ارتقاء داد.

تصعید آمونیاک, خاک های آهکی, دی آمونیم فسفات, نیشکر