مسعود ترابی
حکمت اسفندیاری
شاپور سهرابی
حسینعلی طاهری

به منظور بررسی امکان کشت یونجه در شرایط بدون شخم و مقایسه آن با روش معمول در تراکم های مختلف بذر آزمایشی طی سال های 1393 تا 1395 بصورت بلوک های کامل تصادفی در قالب طرح کرت های خرد شده نواری با سه تکرار و در استان اصفهان، شهرستان سمیرم بخش وردشت انجام شد. در این آزمایش عامل روش کشت در دو سطح بدون شخم و شخم معمول بعنوان نوارهای اصلی و تراکم بذر در چهار سطح 10، 20، 30و 40 کیلو گرم در هکتار بعنوان نوار های فرعی و چین برداری برای تجزیه آماری برخی از صفات (عملکرد تر، خشک و تراکم ساقه) بعنوان عامل زمان لحاظ شد. کشت پس از برداشت غلات محصول جو و جمع آوری کلش باقی مانده آن تا سطح 30% با استفاده از دستگاه مخصوص کشت بدون شخم و در روش کشت معمول خاکورزی بطور کامل شامل شخم، دیسک و ... صورت گرفت و با استفاده از بذر کار دانه ریز کشت صورت گرفت. در این آزمایش اکوتیپ مهاجران یونجه مورد استفاده قرار گرفت. خطوط کشت در موازات با نوار های اصلی با فاصله خط 15 سانتی متر و بطول 10 متر و بعرض دستگاه (15 خط کشت) انتخاب شده بود. پارامترهای قابل اندازه گیری در تیمار های مختلف شامل تعداد بوته پس از استقرار در سال اول (شمارش شده در اوایل بهار پس از طی سرما)، تراکم، وزن تر و خشک علف های هرز، وزن و حجم ریشه، محصول تر و خشک در هر چین و تراکم ساقه در چین های مختلف بود. نتایج بدست آمده نشان میزان علوفه تر وخشک تولیدی در سیستم کشت بدون شخم به ترتیب برابر با 52/50 و 45/9 تن در هکتار بوده است که این میزان ها با میزان های تولید در سیستم خاکورزی متداول (شامل شخم ، دیسک و ...) به ترتیب با تولید 42/51 و 48/9 تن در هکتار از نظر آماری تفاوت معنی داری را نداشت. تعداد بوته استقرار یافته و تعداد ساقه در واحد سطح در سیستم بدون شخم بیشتر از شخم متداول بود. چین دوم در بین چین های برداشت شده بیشترین وزن تروخشک علوفه را بخود اختصاص داد. مقایسه وزن تر، خشک و تعداد علف های هرز در سیستم های کاشت بدون شخم و شخم متداول نشان داد که وزن تر وخشک علف های هرز در سیستم بدون شخم بیشتر از سیستم متداول می باشد، بطوریکه کاشت در سیستم با شخم متداول می تواند تاثیر خوبی را در کنترل علف های هرز داشته است. نتیجه کلی این که استفاده از سیستم کشت بدون شخم با مصرف 30 کیلوگرم بذر در هکتار قابل توصیه به کشاورزان منطقه وردشت سمیرم و مناطق مشابه با حداقل 300 میلی متر بارندگی می باشد. واژه های کلیدی: کشت بدون شخم، یونجه، حجم ریشه، وزن ریشه، تراکم ساقه