علی اشرف جعفری
رمضان کلوندی
کیوان صفی خانی
علیرضا رجبی مظهر
محسن نصیری

طرح جمع آوری، شناسایی، ارزیابی و حفاظت بذر گیاهان مرتعی استان همدان به منظور تکمیل و تقویت بانک ژن گیاهی (فاز سوم) از سال ‮‭1389‬ تا ‮‭1393‬ به مدت چهار سال در مناطق مختلف استان همدان اجرا گردید. برای جمع آوری بذر گیاهان مرتعی، مناطق مختلف استان به حوزه های کاری متفاوتی تقسیم و هر سال در یکی از این مناطق در موعد مقرر کار جمع آوری بذر صورت گرفت. برخی اطلاعات از قبیل نام علمی گونه، محل جمع آوری، تاریخ جمع آوری، ویژگی های رویشگاه از قبیل شیب، جهت جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، اقلیم، متوسط درجه حرارت و بارندگی سالانه، ویژگی های خاک، تیپ گیاهی و گونه های همراه بر اساس فرم اطلاعات جمع آوری نمونه بذر ثبت شدند. در طی مدت زمان اجرای طرح، تعداد ‮‭226‬ نمونه (اکسشن) بذر متعلق به ‮‭113‬ گونه، ‮‭79‬ جنس و ‮‭22‬ تیره جمع آوری و شناسایی گردید. نتایج حاصل موید این است که گیاهان خانواده گندمیان ‭(Poaceae ‬با ‮‭23‬ جنس، ‮‭32‬ گونه و ‮‭102‬ نمونه)، پروانه آساها ‭( Fabaceae‬با ‮‭12‬ جنس، ‮‭30‬ گونه و ‮‭60‬ نمونه)، خانواده گل ستاره ای ‭(Asteraceae ‬با 9 جنس، ‮‭10‬ گونه و ‮‭13‬ نمونه) و خانواده چتریان ‭(Apiaceae ‬با 7 جنس، 7 گونه و ‮‭11‬ نمونه) به ترتیب بیشترین میانگین نسبت ترکیب عددی را به خود اختصاص داده اند. بیشترین تعداد نمونه بذر به ترتیب متعلق به جنس های‭Elymus ‬با ‮‭31‬ نمونه،‭Festuca ‬با ‮‭13‬ نمونه، ‭Dactylis ‬با ‮‭12‬ نمونه و جنس های ‭Trifolium ‬و ‭Medicago ‬هر یک با 9 نمونه می باشند. کلمات کلیدی: استان همدان- بانک ژن- جمع آوری بذر گیاهان مرتعی- ژرم پلاسم