فاطمه سفیدکن
عاطفه بهمن زادگان
سعیده مشکی زاده
حاجی باقر کندی
محمود نادری
مریم جبلی
فاطمه عسگری

در گیاهان دارویی ایران گونه های زیادی وجود دارد که عصاره آنها می تواند در فراورده های دارویی و آرایشی-بهداشتی مورد استفاده قرار گیرد. مثل آویشن، صبر زرد، بابونه، همیشه بهار و غیره. در حال حاضر عصاره این گیاهان به صورت سنتی پس از استخراج به یک میزان مشخص به سایر مواد تشکیل دهنده فراورده اضافه می شود. هدف اصلی این پروژه تهیه نانوکپسول از عصاره دو گیاه دارویی همیشه بهار ‭(Calendula officinalis) ‬و بابونه ‭(Matricaria chamomilla) ‬و استفاده در فرمولاسیون کرم بود. برای این منظور گلبرگهای گیاهان مورد نظر تهیه شد. گلهای بابونه از یکی از مزارع کشت این گیاه در اصفهان خریداری شد و همیشه بهار در دو سال متوالی در ایستگاه تحقیقات البرز کرج کشت و گلبرگهای آن جمع آوری گردید. گلبرگها پس از خشک شدن، ابتدا به طریق خیساندن ‭(Maceration) ‬با حلالهای مختلف مورد اسخراج قرار گرفتند. پس از تغلیظ عصاره حاصله به کمک تقطیر در خلا، عمل چربی زدایی از عصاره ها صورت گرفت. برای تهیه نانوکپسول از چندین روش استفاده شد در روش اول دو فاز آبی و آلی تهیه شد. فاز آبی شامل نشاسته، آب، عصاره گیاهی و اتانول بود. فاز آلی سیکلوهگزان و کلروفرم بود. تزریق فاز آبی به فاز آلی با استفاده از ماورا صوت با فلو ‮‭80‬ درجه در دقیقه صورت گرفت. پس از هموژنیزه شدن کامل دو فاز با یکدیگر مخلوط حاصل به فالکون ها منتقل و در دستگاه سانتریفیوژ با ‮‭3500‬ دور در دقیقه و به مدت ‮‭20‬ دقیقه قرار گرفت. پس از جدا شدن کامل فازها از یکدیگر، محلول آلی دور ریخته شده و عصاره بارگیری شده برروی بستر پلیمری نشاسته به یک پتری دیش تمیز منتقل شد. برای هر عصاره با دورهای ،‮‭60 90‬ و ‮‭40‬ وات آزمایش تکرار شد. سپس نمونه ها فریز درای شد. برخی از نمونه های تهیه شد نیز با خشک کن پاششی (اسپری درایر) خشک و پودر شدند. از پودرهای تهیه شده تصاویر ‭SEM ‬تهیه شد. نتایج نشان داد که با کنترل برخی فاکتورها از قبیل میزان عصاره مورد استفاده، مدت زمان هم زدن توسط اولتراسوند، تنظیم دور سانتریفوژ، مقدار توان مصرفی و غیره تهیه کپسولهایی در ابعاد نانو امکان پذیر است. البته بخشی از ذرات تولید شده در این روش در ابعاد میکرو بودند. سپس نانوکپسول حاصله در فرمولاسیون پماد و کرم به کار رفت. از روش امولسیون دوگانه نیز برای تهیه نانوکپسول با استفاده از پلی لاکتیک-گلایکولیک اسید استفاده شد که کلیه ذرات تهیه شده در این روش در ابعاد نانو بودند. واژه های کلیدی: همیشه بهار ‭(Calendula officinalis)‬، بابونه ‭(Matricaria chamomilla)‬، نانوکپسول،