حیدر امیری - دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام، مدرس دانشگاه فرهنگیان بوشهر، پردیس علامه طباطبایی

خلیج‌فارس و کرانه­ های شمالی و جنوبی آن همواره در سطح ملی، منطقه­ ای و جهانی از اهمیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی برخوردار بوده­ است. در ابتدای دورۀ قاجار، این آبراه اهمیت تجاری و بازرگانی داشت؛ سپس دارای اهمیت سیاسی و نظامی نیز شد. فقدان یک نیروی دریایی کارآمد برای ایرانیان، همواره مهم­ترین دلیل عدم کنترل مطلوب خلیج‌فارس از سوی حکومت­ های ایرانی به‌خصوص در دوران جدید و معاصر بوده است. برخی از پادشاهان حکومت­ های ایرانی از صفویه تا قاجاریه، در پی ایجاد نیروی دریایی قدرتمند برای برقراری امنیت و رونق تجارت و بازرگانی خلیج‌فارس بودند. در این مقاله، تشکیل نیروی دریایی مدرن و منظم در خلیج‌فارس توسط ناصرالدین­­‌شاه قاجار و نقش کشتی پرسپولیس در ایجاد امنیت داخلی و خارجی در این آبراهه با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع تاریخی و کتابخانه ­ای مورد بررسی قرار گرفته است. براساس نتایج این مقاله، هدف اصلی ناصرالدین‌شاه از ایجاد نیروی دریایی، مقابله با دخالت­ قدرت­ های استعماری، به‌خصوص انگلستان در منطقۀ خلیج‌فارس بود. البته در این راه موفق نبود و فقط توانست با کشتی پرسپولیس حکمرانان یاغی و گریز از مرکز را در کرانه ­های شمالی خلیج‌فارس تنبیه و سرکوب کند.

خلیج‌فارس, ناصرالدین‌شاه قاجار, امنیت, نیروی دریایی, کشتی پرسپولیس