مکیه بیرانی
سعید ملک زاده شفارودی
خلیل ملک زاده
امین میرشمسی کاخکی

تلاقی درون گونه‌ای مهمترین روش اصلاحی در قارچ دکمه‌ای سفید برای بهبود نژادهای تجاری آن می‌باشد و این مستلزم در اختیار داشتن جدایه‌های هموکاریون برای تلاقی است. چرخه زندگی خاص این قارچ - هموتالیسم ثانویه - سبب شده تنها درصد کمی از بازیدیوسپورها به صورت هموکاریون باشند. تشخیص و شناسایی جدایه‌های هموکاریون‌ها از جدایه‌های هتروکاریون بزرگترین مشکل پیش روی اصلاح‌گران بوده است. تاکنون روش مطمئنی برای تشخیص این جدایه­ها گزارش نشده است. در این مطالعه از 10 نشانگر ریزماهواره (SSR) که 9 عدد از آن ها هر کدام نماینده یک گروه لینکاژی از نقشه ژنتیکی این قارچ بودند؛ همراه با آزمون میوه‌دهی برای تشخیص هموکاریون­ها استفاده شد. از 71 جدایه­ی مورد آزمون برخی همانند والد مادری که به عنوان شاهد در نظر گرفته شد دارای دو باند و برخی دیگر تنها حضور یکی از باندهای والدی را نشان دادند. بر اساس نوع ترکیب آللی، جدایه­ها در دو گروه کلی هتروآللیک و هموآللیک قرار گرفتند. از گروه هموآللیک، 23 جدایه که در تمامی جایگاه­های بررسی شده الگوی تک آللی را نشان دادند به عنوان جدایه هموکاریون در نظر گرفته شدند. مقایسه نتایج  حاصل از نشانگرهای SSR و آزمون میوه­دهی بر روی جدایه‌ها نشان داد نتایج حاصل از آزمون میوه­دهی در مقایسه با نتایج نشانگرهای SSR از اطمینان کمتری برخوردارند زیرا عدم میوه­دهی در جدایه­هایی که هتروکاریون بودن آن­ها  توسط نشانگر SSR مشخص شد، مشاهده گردید. تشابه ژنتیکی محاسبه شده بر اساس ماتریس فاصله ژنتیکی بین23 جدایه هموکاریون بین 3/0 تا 1 متغیر بود و این جدایه­ها در دندروگرام ترسیم شده به دو گروه کلی تقسیم شدند. نتایج نشان دادند می­توان با احتمالی بیش از 8/99 درصد نسبت به قطعیت هموکاریون بودن جدایه‌ها پس از اجرای آزمایش با 10 آغازگر SSR  استفاده شده، اظهار نظر کرد

قارچ خوراکی دکمه‌ای سفید, نشانگر ریزماهواره, هموکاریون, هتروکاریون, هیبرید