فیروز بهادری خسروشاهی - عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی و کارشناس ارشد مهند

یکی از روشهای متداول در پیش بینی حجم رسوبات وارده درمخازن سدها استفاده از معادلی دبی - رسوب تجربی با منحنی سنجه رسوب می باشد اینمعادله که ا زداده های دبی و غلظت حاصل می شود اغلب مبنایتعیین بار کل حمل شده توسط ابراهه ها و مجاری جریان تلقی می گردد. در چنین روشی بار بستر مستقیما ارزیابی نشده بلکه مطابق دیدکارشناسی بخشی از بار معلق معمولا 15 تا 30 درصد به عنوان سهم بار بستر تلقی و براین اساس اورد کل رودخانه و عمر مفید مخازن ارزیابی می شود در این مقاله اعتبار چنین روشی با استناد به منابع و مراجع موجود و مطالعات انجام گرفته برروی چند رشته از رودخانه های کشور نظیر جاجرود، کرج، قزل اوزن و غیره بررسی و موارد ضعف و قوت آن تحلیل گردیده است دراین بررسی ها داده های حاصله از رسوب سنجی مخازن، اطلاعات اماری دبی، رسوب دانه بندی مواد بستر و ویژگیهای هیدرولیکی رودخانه ها ملاک ارزیابی کمی کیفی قرارگرفته اند. در یک تحلیل کلی این استنباط وجود دارد که با کاهش شییب رودخانه دامنه تغییرات نسبت بار بستر به بار معلق نیز به طور محسوسی رو به کاهش می گذارد و در حد شیبهای کمتر از 5 درهزار در مقدار آن عملا به مرز20 درصد و یا کمتر محدود م یگردد. در رودخانه های کوهستانی و بازه های شیبدار برعکس این نسبت از طیف تغییراتی وسیعی برخوردار بوده و عموما به لحاظ افزایش پتانسیل انتقال و تشدید بار بستر ممکنست نسبت های صددرصد و یا بیشتر نیز تجربه کرد.