محمدباقر ولی زاده اوغانی - آموزش و پرورش، تبریز، ایران
الناز وفایی پور سرخابی - دانشگاه آزاد، تبریز، ایران

معماری به عنوان یک حرفه مهندسی و به سبب تأثیرات عمیق فضای معماری در زندگی انسانی نیازمند دیدگاه‌ها و هنجارهای اخلاقی است. رعایت ارزش‌های اخلاقی‌ در معماری در ارتباط با سلامت، رفاه و ایمنی فردی و اجتماعی جامعه و حفظ محیط زیست انسانی است. به نظر می‌رسد با توجه به دگرگونی‌ها و تحولات زندگی در جریان گذر از زندگی و معماری دوران گذشته به معاصر دچار گسست‌های اخلاقی شده است. بر این پایه، پژوهش حاضر بر آن است تا با بهره‌گیری از روش اسنادی، با تکیه بر مطالعات انجام شده، ضمن بررسی اجمالی چالش‌های اخلاق در معماری، به تبیین ارتباط اخلاق و معماری بپردازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد با بررسی مبانی نظری، پیشینه تحقیق و مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی انجام یافته پیرامون اخلاق و معماری می‌توان جایگاه اخلاق در معماری را در سه حوزه کلی؛ اخلاق در حرفه معماری(اخلاق حرفه‌ای یا اخلاق شخص معمار)، اخلاق در معماری(صفات ساختمانی) و اخلاق و رفتار متأثر از محصول عمل معماری مشخص کرد. معماری به عنوان یک حرفه همواره با مسائل فنی و اجرایی درگیر بوده است از طرفی تأثیر مستقیم معماری در محیط زیست انسانی غیر قابل انکار است. عدم رعایت اخلاق و انصاف در طراحی، نظارت و اجرا می‌تواند تأثیرات مشهودی در معماری داشته باشد. تواضع، صداقت و ... در بعد فردی و مشورت و همکاری بین معماران و مهندسان ساختمان و توجه به خواسته‌های کارفرما و نیازهای کاربران و نظرات آنان در قالب اخلاق اجتماعی و سازمانی از اصول مهم و بنیادی معماری است. در این بین، اخلاق بندگی، اخلاص، نیت الهی و جلب رضای خدا در انجام هر کاری نکته کلیدی است. به عبارتی، سرانجام مطلوب در معماری در گرو رعایت اخلاق بندگی، فردی، سازمانی و زیست‌محیطی است. معماری متأثر از عوامل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه است و در این میان معماران در طول تاریخ نقش تعیین‌کننده‌ای در جهت‌دهی معماری داشته‌اند. اعتقادات و باورهای معمار در اثر معماری وی تأثیرگذار است. به عبارتی معماری نمودار شدن اخلاق فردی و حرفه‌ای خالق آن است. بنابراین با حرفه‌ای‌گری، اخلاق‌مند شدن، وجدان‌کاری و مسئولیت‌پذیری معمار در قبال خود، خدا، طبیعت و دیگران، اثر معماری وی نیز با طراحی مناسب و اصولی و اخلاقمند جلوه‌گر صفات اخلاقی خواهد شد. با عنایت به تأثیر معماری در اخلاق و رفتار انسان، چنین معماری‌ای‌، نقش اساسی در افزایش سلامت روحی و روانی انسان خواهد داشت و اثرات اجتماعی، فرهنگی، کالبدی و محیطی آن متناسب با نیازهای ساکنان آن خواهد شد.

اخلاق, اخلاق حرفه ای, معماری, اخلاق در معماری, اخلاق حرفه ای در معماری