زهرا کیان راد - دانشگاه تهران
فاطمه فهیم نیا - دانشگاه تهران
نادر نقشینه - دانشگاه تهران

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی خدمات جنبی کتابخانه‌های وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی شهر تبریز و نقش آن در توسعۀ فرهنگ مطالعه کاربران (کودکان و نوجوانان) انجام شد. روش‌: این پژوهش کاربردی است و با رویکرد ترکیبی انجام شده است. جامعۀ آماری این پژوهش، بیست کتابخانۀ عمومی در شهر تبریز است که طبق آمار ادارۀ کل نهاد کتابخانه‌های عمومی شهر تبریز در سال 1395، در این شهر وجود داشت. به دلیل محدود بودن جامعه، همۀ کتابخانه‌های عمومی شهر تبریز مطالعه شدند و به دلیل مشخص نبودن شمار کاربران (کودکان و نوجوانان) استفاده کننده از خدمات جنبی، نمونه‌گیری از نوع نمونۀ در دسترس بود. در بخش کمی پژوهش، از پرسشنامۀ محقق ساخته استفاده شد که روایی آن طبق نظر متخصصان و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ تأیید شد. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد، آموزش قرآن، داستان نویسی، مسابقات کتاب‌خوانی و نقاشی، جشن و مراسم مذهبی، مطالعه در تابستان، کانون ادبی، نمایشگاه کتاب، قصه‌گویی و تازه‌های کتاب برنامه‌های جنبی اجراشده در کتابخانه‌های عمومی هستند. نمایش فیلم، موسیقی و گروه‌های کتاب‌خوانی در هیچکدام از کتابخانه‌ها ارائه‌ ند. بیشترین اطلاع‌رسانی خدمات از طریق مدرسه بوده و هدف بیشتر شرکت‌کنندگان سرگرمی بود. رضایت از برنامۀ آموزش قرآن بسیار و مسابقات کتاب‌خوانی و نقاشی درحدمتوسط است. بحث و نتیجه‌گیری: طبق یافته‌های به دست آمده از دیدگاه کاربران (کودکان و نوجوانان)، خدمات جنبی کتابخانه‌های عمومی با میانگین 51/3درصد تقریباً بالاتر ازحدمتوسط است که درحدخوب قرار گرفته و در توسعۀ لایۀ قواعد مؤثر است. به‌همین‌ترتیب، خدمات جنبی کتابخانه‌های عمومی با میانگین 44/3 درصد درحد متوسط قرار گرفته که موجب بهبود لایۀ جلوه‌ها می‌شود. خدمات جنبی کتابخانه‌های عمومی نیز با میانگین 58/3 درصد بالاتر ازحدمتوسط یعنی درحدخوب قرار دارد و در جهت دادن باورهای کاربران (کودکان و نوجوانان) از مطالعه و عناصر مرتبط با آن و نشاندادن ارزش‌های مطالعه مؤثرند. به طورکلی، از یافته‌های به دست آمده می‌توان نتیجه گرفت که خدمات جنبی کتابخانه‌های عمومی شهر تبریز در توسعۀ فرهنگ مطالعه کاربران (کودکان و نوجوانان) درحدمتوسط اجرا شده است. این کتابخانه‌ها می‌توانند با وضع قواعد و راهکارهای بهتر به بهبود فرهنگ مطالعه کمک کنند.

خدمات جنبی, کتابخانه‌های عمومی شهر تبریز, فرهنگ مطالعه, کودکان و نوجوانان, کتابخوانی