علی سلطانی طولارودی - دانشجوی سابق دکتری دانشگاه تهران و استادیار دانشگاه محقق اردبیلی
حسینعلی علیخانی - دانشیار دانشگاه تهران
غلامرضا صالحی جوزانی - استادیار پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران
هادی اسدی رحمانی - دانشیار موسسه تحقیقات خاک و آب کشور
کاظم خاوازی - دانشیار موسسه تحقیقات خاک و آب کشور
احمد علی پوربابایی - استادیار دانشگاه تهران

تثبیت نیتروژن مولکولی توسط باکتری­های ریزوبیومی، منبع اصلی برای ورود پایدار نیتروژن مورد نیاز گیاهان به سیستم­های کشاورزی است. تثبیت زیستی مولکول نیتروژن در کشاورزی می­تواند به وسیله مایه­زنی گیاهان لگوم با باکتری­های ریزوبیومی دارای توانایی بالا در تثبیت این مولکول بهبود پیدا کند. آگاهی از تنوع زیستی جمعیت­های بومی این باکتری­ها برای طراحی تدابیر مایه­زنی موفق می­تواند مفید واقع شود. در این تحقیق تنوع زیستی، توانایی گره­زایی و کارایی تثبیت نیتروژن 48 باکتری ریزوبیوم جداسازی شده از گر­ه­های گیاه یونجه کشت شده در مناطق مختلف استان همدان مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج بررسی تنوع ژنتیکی سویه­های مورد مطالعه با استفاده از تکنیک ITS-PCR-RFLP نشان داد که باکتری­های مورد بررسی دارای تنوع ژنتیکی قابل توجه بوده و در سطح شباهت 70 درصد به 4 گروه  III ,II ,Iو IV تقسیم­بندی شدند.نتایج آزمون گره­زایی نشان داد که اکثر سویه­ها دارای توانایی ایجاد گره در گیاه یونجه بودند، در حالیکه در اثر تلقیح این گیاه با سویه­های KH16، KH24، KH10، KH6، KH133 و KH193 گره­ای حاصل نشد. بر اساس نتایج حاصل از آزمون بررسی کارایی تثبیت نیتروژن سویه­های مورد مطالعه، این باکتری­ها به چهار دسته غیر مؤثر، نسبتاً مؤثر، مؤثر و خیلی مؤثر تقسیم­بندی شدند.

یونجه, تنوع زیستی, گره‌زایی و کارایی تثبیت نیتروژن