سامان ابی زاده - استادیار گروه هنر و معماری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
سیدصاحب برزین - استادیار گروه هنر و معماری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

بی گمان بزرگترین یادمان شاپور اول ساسانی، تندیس شکوهمند و سترگ شاپور در غار شاپور در نزدیکی شهر باستانیبیشاپور است. پیکره شاپور که یکی از چند تندیس باقیمانده از عهد باستان است متأسفانه پس از قرن ها ایستادگی واژگون ودچار آسیب شد. به نظر می رسد عوامل طبیعی علت واژگونی تندیس 7 متری شاپور بوده ولی برخی نیز عوامل انسانی را دلیلسقوط مجسمه و آسیب آن ذکر کرده اند. از شکوه تندیس شاپور آخرین بار توسط فضل الله حسینی در سده چهاردهممیلادی سخن رانده شده و تا سال 1811 م. که جیمز موریه انگلیسی از آن نام می برد از دیده مورخین و جغرافی نویسانپنهان مانده بود. در این فاصله زمانی تندیس شاپور واژگون و دچار آسیب واقع گردید. در دوران قاجار و زمانی که انگلیسی هاسلطه خود را بر هند و خلیج فارس تثبیت کردند و دربار قاجار محل رفت و آمد انگلیسی ها واقع شد از بیشاپور، غار و پیکرهشاپور هم آثار بیشتری توسط انگلیس ها نوشته و به تاریخ دنیا معرفی گردید. پیکره شاپور از مشهورترین تندیس هایباقیمانده از تمدن ساسانی است. در این پژوهش کوشش شده است علت واژگونی و آسیب، همچنین کشف این تندیس بعد ازقرن ها، به روش کتابخانه ایی و مطالعه مکتوب آثار مورخین سده های نخست اسلامی و جغرافی نویسان و جهانگرداناروپایی که از نزدیک پیکره شاپور را مشاهده کرده اند، اطلاعاتی در اختیار محققین و خوانندگان قرار گیرد .

شاپور یکم، بیشاپور، غار، تندیس، واژگونی