ارژنگ صادقی - استادیار گروه عمران دانشگاه تربیت معلم آذربایجان و عضو هیات موسس انج

پیدایش سازه های فضاکار با نضج و پیدایی انسانهای متمدن همراه است. از آنجائیکه سازه ها ذاتا فضاکار هستند،سازه هایی که انسانهای نخستین نیز ساخته اند از خانه های بالای درختان گرفته تا وسایل حمل بار ابتدائی، جز ء این دسته از سازه ها قرار می گیرند. اما در معنی اخص این نوع سازه ها که بیشتر منظور سازه ه ایی باشند که در مدلسازی نتوان آنها را بر روی یک صفحه پیاده کرد، مساله احتیاج به کنکاش بیشتر دارد. این نوشته در نظر دارد با نگاه به مدارک عینی و مکتوب، مروری بر استفاده و یا ابداع سازه های فضاکار در سرزمین ایران داشته باشد. بنابه دلایل متعدد این نوشته را صرفا می توان دیباچه ای بر تاریخ یا گاهنگاری سازه های فضاکار در ایران دانست. نخست آنکه ، گستره ایرانزمین فراتر از آن چیزی است که اکنون با آن سروکار داریم و لذ ا بررسی این موضوع در پهنه فلات ایران به زمان و اطلاعات بیشتری احتیاج دارد که قطعا از توان یک فرد خارج است . دوم اینکه مدارک و منابع تاریخ گذشته ایران ، متاسفانه، یا توسط اقوام مهاجم مختلف پاک ش ده و یا در قرون اخیر توسط اروپایی ها و آمریکائی ها به سرقت رفته و در انبارهای موزه های این کشورها در قرنطینه کامل بسر می برند. که جز مقدار بسیار اندکی از اطلاعات از خشت نوشته ها و یا کتیبه ها و یا .... که گاهی انتشار می یابند، مابقی در دسترس ما نبوده و لذا بر ما پوشیده است. معهذا، گر چه آب دریا را نتوان کشید، می توان بقدر رفع تشنگی از آن چشید و اندکی از تشنگی را فرونشانید