ساره زیرک - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
مهرنوش کاشانی منصور - دانشآموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

ناامیدی از دلالتهای پرتکرار در شعر مهدی اخوان ثالث است. این حالت عاطفی منفی، بر عنوان سرودههای شاعر نیز تاثیر گذارده است. عنوان اثر،  نشانهای پیرامتنی است که با متن، رابطهای تنگاتنگ دارد. بر این اساس، عنوان «پیغام» بر یکی از سرودههای اخوان، این پرسش را برمیانگیزد که این نشانه عاطفی مثبت، چگونه با شعری سراسر ناامیدانه، رابطه معنایی برقرار کرده است. هدف نگارندگان در تحقیق حاضر، تبیین نحوه تغییر نشانهمعناشناختی در معنای اولیه و مثبت نشانه پیرامتنی عنوان، در سایه فضای ناامیدانه متن است. تحلیل گفتمانی شعر نشان میدهد پیغام در معناپذیریای مجدد،  به معنای منفی تغییر یافته و دلالت ثانویه پذیرفته است. سوژه گفتهپرداز، درها را بر هرگونه تغییر میبندد؛ درحالیکه اگر یاری کنشگر پیغامگزار بیرونی را میپذیرفت، امید بود معضل هستیشناختیاش سامان پذیرد و گفتمان متن به مدد دخالت کنشگر بیرونی از قطب منفی به مثبت تغییر یابد؛ اما فشاره عواطف منفی و شدید حسرت و ناامیدی، سوژه را به دشمن هستیشناختی خویش بدل ساخته است. سیر زایشی معنا، تقابل معنایی را در قالب مرگ-زندگی نشان میدهد. همراستا با این تقابل، نشانه مثبت پیرامتنی در عنوان شعر، از معنای اولیه و اجتماعیاش که بر انفصال، گفتوگو و دیگرپذیری دلالت دارد، دور شده و در سیطره اتصال گفتمانی، معنای نقیض خود، یعنی «نهپیغام» (رد «دیگری») را یافته است.

نشانهمعناشناسی, عواطف, اخوان ثالث, شعر, پیغام, معناپذیری