معصومه نجیب زاده - استادیار گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
علیرضا پسرکلو - استادیار گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اراک، اراک، ایران
احمد قارزی - دانشیار گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
نصراله رستگارپویانی - استاد گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
اسکندر رستگار پویانی - دانشیار گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده گونه Rana macrocnemis در قفقاز و آسیای صغیر و در شمال غرب و غرب ایران پراکنش گسترده ای دارد. جمعیت های ایرانی قورباغه های قهوه ای با وجود پراکنش گسترده در ایران کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته اند. در پژوهش حاضر با نمونه برداری گسترده از کل محدوده پراکنش قورباغه کوهستانی در ایران به ارزیابی ساختار تغییرات جغرافیایی صفت ها در جمعیت ها پرداخته شد. به منظور مطالعه های ریخت شناسی، ۱۳ صفت ریخت سنجی اندازشی از مجموع ۸۵ نمونه بررسی شدند. اهمیت آماری وجود دوریختی جنسی بین جمعیت های قورباغه قفقازی به کمک آزمون آماری ANOVA و مقایسه تفاوت میانگین های هر صفت بین دو جنس نر و ماده و همچنین تجزیه واریانس چندمتغیره (MANOVA) با مقایسه میانگین های بردار صفت های دو جنس بررسی شد. الگوی ارتباطات فنتیکی بین جمعیت ها با آزمون های ANOVA یک طرفه، تحلیل مولفه اصلی (PCA)، تحلیل توابع ممیزی (DFA) و تجزیه خوشه بندی با الگوریتم UPGMA تعیین شد. نتایج آزمون آماری ANOVA در بررسی وجود دوریختی جنسی در گونه R. macrocnemis نشان دادند شش صفت بین دو جنس به طور معناداری با یکدیگر تفاوت دارند. آزمون MANOVA نیز به طور معناداری (P≤۰.۰۵) وجود دوریختی جنسی را در گونه R. macrocnemis تایید کرد. مطالعه های ریخت شناسی در سطح درون گونه ای وجود دست کم دو گروه اصلی برای قورباغه های کوهستانی را در مطالعه های ریخت شناسی تایید کردند: گروه شمالی شامل جمعیت های تبریز و اردبیل و گروه جنوبی شامل جمعیت های لرستان، کرمانشاه، اراک، همدان، ارومیه، کردستان و اصفهان.

Ranidae, Rana, قورباغه کوهستانی, تغییرات ریختی, ساختار جمعیت