سیداحمد میرباقری - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
امیر افضلی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست-منابع آب، دانشگاه
امیرحسین جاوید - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

بهره‌برداری نادرست از رودخانه‌ها یا آلوده نمودن آنها، اثرات مخربی بر محیط‌زیست و زندگی انسان دارد. بنابراین حفاظت رودخانه‌ها می‌بایست همواره در اولویت باشد. برای نیل به این هدف، نیازمند اطلاعات جامع هر رودخانه و شناسایی عوامل مؤثر بر وضعیت کمّی و کیفی آنها هستیم. در این تحقیق، رودخانه سرخه‌حصار شمالی (واقع در شرق تهران) مورد بررسی قرار گرفت. محدوده مورد مطالعه، از ابتدای سه‌راه آزمایش تا سه‌راه افسریه بطول 5/15 کیلومتر انتخاب شد چراکه عمده آلودگی در این بازه رُخ می‌دهد. تحقیق شامل دو دوره نمونه‌برداری آزمایشی در سال 1388 برای شناسائی وضعیت کمّی و کیفی آب، سپس سه دوره نمونه‌برداری اصلی در سه فصل سال 1389 بمنظور اندازه‌گیری غلظت پارامترهای کیفی و فلزات سنگین از پنج ایستگاه اصلی درون رودخانه (S5,…,S1) و شش منبع آلاینده نقطه‌ای (PS6,…,PS1) که توسط کانال‌های فرعی به رودخانه سرخه‌حصار سرریز می‌شوند، بود. متعاقباً نتایج، استخراج و تغییرات غلظت پارامترهای کیفی و فلزات سنگین، همچنین سهم منابع آلاینده در آلودگی رودخانه، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. مشخص شد غلظت آلاینده‌ها تابع نظم خاصی نبوده، بستگی به پساب خروجی از کانال‌های فرعی دارد. نتایج نشان داد در فواصلی که رودخانه آلاینده دریافت نمی‌کند، هنوز توان خودپالایی دارد. غلظت فلزات سنگین، اکثراً کمتر از حد استاندارد بوده و نهایتاً، علیرغم آنکه منبع آلاینده نقطه‌ای ششم (PS6، خروجی مسیل ابوذر) حامل آلاینده‌های مختلف بود اما بدلیل غلظت کم آنها (نسبت به غلظت آلاینده‌های سرخه‌حصار، خصوصاً COD و BOD5) موجب کاهش آلودگی در ادامه مسیر بعد از نقطه اختلاط، خصوصاً در سه‌راه افسریه (S5) ‌شده است.

رودخانه، سرخه‌حصار، منابع آلاینده، پارامترهای‌ کیفی و کمّی، فلزات سنگین