مجتبی گراوند - استادیار گروه تاریخ اسلام، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران
داریوش نظری - استادیار گروه تاریخ اسلام، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران
مهناز کوهی - دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران

دلایل نگاری در سیره نبوی (ص) از قرن سوم هجری به وجود آمد. این شاخه از تاریخ نگاری پیامبر (ص) کتاب هایی را بررسی و معرفی می­کند که با تاکید ویژه بر معجزات و نشانه های پیامبری حضرت محمد (ص) سعی در اثبات نبوت وی دارد. تثبیت دلائل النبوه یکی از مهم ترین آثار در تاریخ نگاری دلائل النبی است. نویسنده این اثر قاضی عبدالجبار همدانی، از بزرگان معتزله و قاضی القضات معروف ری، بود. وی هم در شیوه نگارش و هم در هدف نوشتن، راهی مستقل از دیگر نویسندگان کتب دلایل پیمود. از ویژگی های مهم این کتاب توجه نویسنده به واقعیت ها در اثبات نبوت حضرت محمد (ص) بوده است؛ چیزی که در دیگر کتب دلایل، به ویژه آثار حدیثی، کمتر به آن توجه شده است. در مقاله پیش رو می کوشیم زوایای مختلف کتاب تثبیت دلائل النبوه را با تکیه بر خصایص دلایل نگاری بررسی کنیم. اینکه عبدالجبار همدانی درباره معجزات و نشانه های پیامبری حضرت محمد (ص) چگونه اندیشیده و قراردادن این تصویر در قاب دلایل نگاری پیامبر (ص)، در پژوهش حاضر بررسی شده است. روش تحقیق در این مقاله، کتاب خانه ای با تکیه بر منابع دست اول در کنار بهره گیری از تحقیقات جدید، و استفاده از شیوه تحلیلی توصیفی برای بررسی داده ها است.

حضرت محمد (ص), دلایل نگاری, تثبیت دلائل النبوه, معجزه, عبدالجبار همدانی