عظیم شیردلی - استادیار دانشگاه زنجان
محمود شفاعی بجستان - استاد دانشگاه شهید چمران اهواز
هادی سیاسر - دانشجوی کارشناسی ارشد واحد علوم و تحقیقات تهران

یکی از راههای تثبیت سواحل رودخان ۀ سیستا ن استفاده از روش پوشش گیاهی می باشد نفوذ ریشه های گیاهان در درون خاک بر روی شیبهای خاکی همانند آرماتور در بتن باعث مسلح سازی خاک می گردد واین پدیده باعث افـزایش مقاومـت برشی وافزایش پا یداری شیبهای خاکی میشود با شناخت این فرایند و استفاده از گونه های مناسب ب ا شـرایط محیطـی و دارای ریشه های مقاوم ،تثبیت پایداری سواحل رودخانه ها را فراهم می کند . در این مطالعه ابتدا بازدیدهای صحرایی جهت شناسایی گونه های گیاهی بومی مناسب ،در تثبیت بیولوژیکی انجام گردید از آنجائیکه گونه های گـز وگـز شـاهی دشـت سیستان ،گونۀ غالب و بنام سر و سیستانی معروف است و مقاوم در شرایط خشک و مرطوب منطقه می باشد مـورد توجـه واقع شد . مطالعات انجام شده بر روی این دو گونه گیاهی بدو صورت انجام شـد اول در شـرایط آزمایـشگاهی مقاومـت ریشه های تهیه شده از این گونه ها در سواحل رودخانه مورد بررسی و مطالعه واقع گردید و سپس با اسـتفاده از دسـتگاه برش صحرایی با انجام برش افقی توده خاک در ابعاد 1×1×0/5 بررسی اثر افزایش مقاومت برشی خاک در شرایط وجود ریشه و عدم وجود ریشه انجام شد. نتایج اخذ شده از آزمایش مقاومت کششی نـشان داد کـه متوسـط حـدااکثرمقاومت کششی بترتیب، برای گز شاهی و گـز 34/2 و76 61/ مگاپاسـکال ومـدول الاستیـسیته ریـشه گـز شـاهی وگـز بترتیـب 935/4 و 900/58 مگاپاسکال می باشد. همچنین نتایج آزمایش برش در محل نشان داد که ریشۀ این درخـت قـادر اسـت میزان مقاومت برشی خاک را به اندازه ؟؟؟ 798/88 به ازاء یک واحد تغییر نسبت ؟؟؟ افزایش دهد . از آنجائیکه درخت گز پا کوتاه و بصورت خودرو در منطقه قابل گسترش است و عمق ریشه آن گاهاً تا 20 متر مشاهده شد و در شرایط ترسالی و خشکسالی حفظ بقاء نموده است ، می توان از آن به عنوان یک گونۀ ماندگار بیولوژیکی در تثبیت سواحل رودخانه هیرمنـد استفاده نمود

تثبیت بیولوژیکی، وگز شاهی، سیستان، مقاومت کششی،مدول الاستیسیته، تثبیت سواحل