زیبا برقی ایرانی - Department of Psychology, Payame Noor University, Tehran, Iran

زمینه و هدف: خانواده هسته اصلی اجتماع است که در جهت ارتقای تحول کودکان از جنبه های مختلف، بسیار موثر است. کودکی که در محیط خانواده از محبت سرشار پدر و مادر برخوردار باشد قدرت سازش­یافتگی بیشتری داشته، احساس سکون و آرامش کرده، اعتمادبه خود قوی داشته، و نسبت به قوانین اخلاقی، حساس است. این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی درمان کاهش تنیدگی مبتنی بر ذهن­ آگاهی بر ترس از ارزیابی منفی، تغییر نگرش به زندگی، و جرئت­ورزی در نوجوانان پسر بد سرپرست انجام گرفته است. روش: طرح پژوهش از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه و پیگیری یک ماهه بود. نمونه پژوهش شامل ۳۰ نوجوان بد سرپرست در مدرسه امام خمینی شهر بازرگان در سال تحصیلی ۹۶-۱۳۹۵ بود که  به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه ۱۵ نفر)  جایدهی شدند. افراد گروه آزمایش، در ده جلسه ۹۰ دقیقه ­ای به شیوه گروهی تحت آموزش مدیریت تنیدگی قرار گرفتند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه ترس از ارزیابی منفی (لری، ۱۹۸۳)، پرسشنامه تغییر نگرش (باتیستا، ۱۹۷۳) و پرسشنامه جرئت­ورزی (گمبریل و ریچی، ۱۹۷۵) بود. داده ­های جمع­ آوری شده به روش تحلیل واریانس با اندازه­ گیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ­ها: نتایج نشان داد که درمان  کاهش تنیدگی مبتنی بر ذهن­ آگاهی در کاهش ترس از ارزیابی منفی و تغییر نگرش به زندگی و جرئت­ورزی گروه آزمایش موثر بوده است (۰/۰۰۱≥P). نتیجه­ گیری: بر اساس یافته­ های پژوهش حاضر می­ توان نتیجه گرفت که روش مداخله به کار گرفته شده در این مطالعه با افزایش آگاهی فرد از تجربیات لحظه حال و  افزایش توجه به سیستم شناختی و پردازش کارآمدتر اطلاعات، باعث کاهش نگرانی و اضطراب و تغییر نگرش به زندگی شده است. از سوی دیگر چون ذهن­ آگاهی باعث تعدیل احساسات بدون قضاوت کردن و افزایش آگاهی نسبت به احساسات روانی و جسمانی می شود و به پذیرش هیجانات و مسائل مختلف کمک می­ کند، بنابراین می­ تواند در تعدیل سلامت روان افراد نقش داشته باشد و در نتیجه در تعدیل ترس از ارزیابی منفی و افکار منفی افراد، کمک کند.

Mindfulness-based stress reduction (MBSR), fear of negative evaluation, change of attitude towards life, assertiveness, neglected adolescents, مدیریت تنیدگی مبتنی بر ذهن آگاهی, ترس از ارزیابی منفی, تغییر نگرش, جرئتورزی, نوجوانان بد سرپرست