حال بی بی بادبردست - tabriz university
سید یحیی صالحی لیسار - tabriz university
حسین صبوری - gonbad kavous university
علی موافقی - tabriz university
ابراهیم غلامعلی پور علمداری - gonbad kavous university

     با توجه به اهمیت افزایش عملکرد و به علت پیچیدگی و تاثیر پذیری این صفت از اثرات محیطی و کمبود منابع آبی، پژوهش حاضر با هدف بررسی روابط میان عملکرد و اجزای آن، تجزیه ضرایب همبستگی میان صفات و تعیین مهم­ترین صفات موثر در عملکرد برنج در دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی به­منظور شناسایی شاخص های موثر در بهبود عملکرد دانه برنج بر روی ژرم پلاسم برنج خارجی در دو شرایط آبی مختلف در قالب طرح لاتیس در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس صفات موردبررسی نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر کلیه صفات موردبررسی اختلاف معنی داری وجود داشت. بررسی همبستگی ساده بین صفات نشان داد عملکرد دانه در شرایط بدون تنش بالاترین همبستگی مثبت را با صفت وزن دانه پر و پس از آن با صفت وزن خوشه اصلی داشت. در شرایط تنش خشکی عملکرد دانه بالاترین همبستگی را با وزن دانه پر و تعداد دانه پر داشت. به منظور بررسی و تعیین روابط علت و معلولی صفات واردشده به مدل رگرسیونی با یکدیگر و با عملکرد بوته، تجزیه مسیر انجام شد و مشخص شد که بالاترین اثر مستقیم و مثبت بر عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش مربوط به وزن دانه پر می باشد. تجزیه خوشه ای به روش وارد (Ward) ژنوتیپ های مورد مطالعه را در هر دو شرایط بدون تنش و تنش به ۴ گروه مجزا تقسیم بندی نمود. در این تحقیق دو صفت وزن دانه پر و تعداد پنجه بارور دارای بیشترین میزان ارتباط مستقیم و کمترین میزان ارتباط منفی از طریق سایر صفات با عملکرد دانه بودند؛ بنابراین می توان این دو صفت را به عنوان معیار انتخاب غیرمستقیم برای عملکرد دانه معرفی و توصیه نمود.  

Drought stress, Multivariate analysis, Rice, Simple correlation, برنج, تنش خشکی, تجزیه های چند متغیره, همبستگی ساده