آذر موقتیان - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران، اهواز
اسفندیار فاتح - استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران، اهواز
امیر آینه بند - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران، اهواز
امیر سیاهپوش - استادیار، گروه داروسازی، دانشکده داروسازی، دانشگاه جندی شاپور، اهواز

به منظور بررسی اثر کودهای شیمیایی و زیستی-آلی بر برخی خصوصیات فیزیکی و غلظت عناصر در خاک و گیاه و عملکرد کمی دانه و اسانس رازیانه (Foeniculum vulgareMiller.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل با استفاده از فاکتورهای کود شیمیایی در ۳ سطح (N۰-P۰-K۰، N۶۰-P۶۰-K۴۸ و N۱۲۰-P۱۲۰-K۹۶ کیلوگرم در هکتار) و کود زیستی-آلی در ۶ سطح (بدون مصرف کود، ترکیب بیوسوپرفسفات و نیتروکسین، نیتروکسین، بیوسوپرفسفات، کمپوست ضایعات نیشکر و بیوسولفور) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با ۱۸ تیمار و ۳ تکرار در سال زراعی ۹۰-۱۳۸۹ به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که تاثیر کود شیمیایی بر کلیه صفات مورد اندازه گیری بجز جرم مخصوص ظاهری، تخلخل خاک و عملکرد اسانس معنی دار بود. کود زیستی-آلی نیز بجز درصد اسانس بر کلیه صفات مورد اندازه گیری تاثیر معنی داری داشت. همچنین میزان فسفر دانه، جرم مخصوص ظاهری خاک و درصد تخلخل خاک تحت تاثیر برهم کنش تیمارها معنی دار شد. براساس مقایسه میانگین تیمارها به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه (۶۶/۲۳۷ کیلوگرم در هکتار) و (۱۵/۱۰۳ کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (۴۶/۶ کیلوگرم در هکتار) و (۶۳/۲ کیلوگرم در هکتار) با کاربرد کمپوست ضایعات نیشکر همراه با N۱۲۰-P۱۲۰-K۹۶ کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی و تیمار بیوسولفور بدون مصرف کود شیمیایی بدست آمد. همچنین تیمار کمپوست ضایعات نیشکر همراه با N۱۲۰-P۱۲۰-K۹۶ کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی بیشترین درصد نیتروژن دانه (۶۱/۲%) و درصد فسفر دانه (۳۳/۰%) و تیمار شاهد کمترین میزان این صفات را داشتند. در مجموع با توجه به این که بین سطح کودی N۱۲۰-P۱۲۰-K۹۶ وN۶۰-P۶۰-K۴۸ کیلوگرم در هکتار اختلاف آماری وجود نداشت، تیمار کمپوست ضایعات نیشکر همراه با N۶۰-P۶۰-K۴۸ کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی برای زراعت این گیاه در شرایط آب و هوایی اهواز پیشنهاد می شود.

کود شیمیایی, کود زیستی-آلی, اسانس, عملکرد دانه, رازیانه (Foeniculum vulgare Miller.)