محمد آقایی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
عباس حسنی - دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
رضا درویش زاده - دانشیار، گروه اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

گیاهانی که انسان مصرف می کند شامل ترکیب های مختلف ازجمله پلی فنل ها می باشد. فنل های موجود در رژیم غذایی به دلیل اثرات آنتی اکسیدانی و احتمالا ضدسرطانی قابل توجه می باشند. در این پژوهش میزان فنل کل (با استفاده از معرف فولین) و ظرفیت آنتی اکسیدانی (با روش Ferric Reducing Antioxidant Power (FRAP)) ۳۱ توده ریحان بومی ایرانی (Ocimum basilicum L.) با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر اندازه گیری شد. برای بررسی وجود یا عدم وجود رابطه خطی بین متغیرها از ضریب همبستگی ساده و برای گروه بندی ژنوتیپ های مورد مطالعه از الگوریتم وارد (ward) براساس ضریب تشابه City block استفاده گردید. نتایج نشان داد که بیشترین میزان فنل کل مربوط به توده یزد II با ۸۴/۱۹ میلی گرم در گرم وزن تر و کمترین میزان آن مربوط به توده همدان با ۰۷/۱ میلی گرم در گرم وزن تر بود. همچنین بیشترین میزان ظرفیت آنتی اکسیدانی کل مربوط به توده بیرجند با ۷۳/۳ میلی مول در ۱۰۰ گرم وزن تر و کمترین میزان آن مربوط به توده شیراز II با ۴۵/۰ میلی مول در ۱۰۰ گرم وزن تر بود. همبستگی فنوتیپی بین ظرفیت آنتی اکسیدانی کل و محتوای فنل کل در توده های ریحان r = ۰.۵۹ بود. براساس تجزیه خوشه ای، توده های مورد بررسی در سه گروه قرار گرفتند و توده های سنندج III و شیراز II بیشترین فاصله ژنتیکی را از یکدیگر داشتند. همچنین مشخص گردید که روابط ژنتیکی بین توده های مورد مطالعه، با منشا جغرافیایی آنها مطابقت ندارد. البته توده های ریحان تنوع قابل ملاحظه ای را برای صفات مورد مطالعه نشان دادند که این می تواند در مدیریت ژرم پلاسم و نیز برای اصلاح گیاه مفید باشد.

تنوع فنوتیپی, ریحان (Ocimum basilicum L.), توده های بومی, فنل کل, ظرفیت آنتی اکسیدانی