نسرین چوبکار - دانشیارگروه منابع طبیعی و محیط زیست، دانشکده کشاورزی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران. (مسوول مکاتبات)
فرید پارسا - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

زمینه و هدف: خاک جزء اصلی بوم سازگان زیستی محسوب می شود و برای بقاء حیات در کره زمین ضروری می باشد اما توسط فعالیت های انسانی، آلوده می شود. امروزه تعیین حد و مرز در رابطه با فعالیت های بشر و پیامد آن ضروری گردیده است. این مطالعه در سال۱۳۹۱ با هدف ارزیابی و بررسی غلظت سه فلز آرسنیک، سرب و کادمیوم در خاک سطحی زمین های کشاورزی محدوده دشت ذهاب و تعیین ریسک محیط زیستی انجام گرفت. روش بررسی: برای این منظور نقاط نمونه برداری در محیط GIS  مشخص و به GPS وارد شد و نمونه های خاک از عمق ۰ تا ۳۰ سانتی متری سطح خاک برداشت گردید، سپس با انتقال نمونه ها به آزمایش گاه جهت آماده سازی اقدامات لازم انجام گرفت. غلظت کل فلزات با دستگاه جذب اتمی( مدل SHIMADZU AA-۶۳۰۰ ) اندازه گیری شد. هم چنین پارامترهای فیزیکی و شیمیایی خاک شامل درصد رس، سیلت، شن، ماده آلی، آهک، گچ، درصد سنگ ریزه، EC و pH اندازه گیری شد. یافته ها: با انجام آزمون هم بستگی پیرسون مشخص گردید که فلز آرسنیک با هدایت الکتریکی و مواد الی از نظر آماری ارتباط معنی دار دارند(P<۰.۰۵). مقایسه میزان غلظت فلزات با استانداردهای جهانی نشان داد این فلزات در وضعیت مناسب قرار دارند. شاخص آلودگی نشان داد سرب نسبت به دو فلز دیگر از آلودگی بیش تری برخوردار می باشد. طبقه بندی حاصل از ریسک محیط زیستی نشان داد ۲۲/۸۳ درصد منطقه از ریسک متوسط برخوردار می باشد. بحث و نتیجه گیری: بالا نبودن غلظت سه فلز آرسنیک، سرب و کادمیوم در دشت ذهاب به دلیل کشاورزی سنتی و خرد مالکیت باشد چرا که به دلیل بضاعت مالی کشاورزان بیش تر تکیه بر کودهای حیوانی می باشد و کودهای شیمیایی کم تر مورد استفاده قرار می­گیرد. این عامل سبب شده میزان فلزات حاصل از فعالیت های کشاورزی در حال حاضر تهدیدی برای محصولات زراعی و زیسک محیط زیستی نباشد. 

فلزات سنگین, آرسنیک, سرب, کادمیوم, دشت ذهاب