داود حمیدی رزی - دانشجوی دکتری توسعه اقتصادی، گروه برنامه ریزی و توسعه اقتصادی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و بازرگانی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
مجید فشاری - استادیار اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

زمینه و هدف: بررسی هم گرایی سیگما و بتا در خصوص انتشار گازهای گلخانه­ای و به ویژه گاز دی­ اکسیدکربن یکی از موضوعات مهم و اساسی در ادبیات اقتصاد محیط زیست می­باشد. هم چنین طراحی سیاست­های منسجم و پایداری که در عین کارا بودن بتواند اهداف پیمان­های بین­المللی مانند کیوتو و کپنهاگ را محقق کند بستگی به سطح انتشار سرانه گاز دی ­اکسیدکربن و نیز توزیع آن در بین کشورهای تحت بررسی دارد. برای این منظور، هدف اصلی این مطالعه بررسی فرضیه هم گرایی انتشار گاز دی­اکسیدکربن­ (CO۲) سرانه در ۱۲ کشور عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) طی سال­های ۲۰۱۳-۱۹۷۰ می باشد. روش بررسی: در این پژوهش به منظور بررسی فرضیه هم گرایی CO۲ سرانه از دو رویکرد هم گرایی بتا و سیگما استفاده شده است. مدل هم گرایی بتای مطلق به صورت مقطعی تصریح شده و توسط تخمین زننده حداقل مربعات معمولی(OLS) مورد برازش قرار گرفت. به منظور آزمون هم گرایی سیگما نیز انحراف معیار مقطعی انتشار CO۲ سرانه در طول دوره پژوهش(۲۰۱۳-۱۹۷۰) محاسبه شده و روند آن ترسیم گردید.  یافته ها: نتایج حاصل از این مطالعه بیانگر وقوع هر دو پدیده هم گرایی سیگما و بتای مطلق بوده و کشورهای عضو اوپک با سرعت هم گرایی ۹۷/۰ درصد به سطح مشترک انتشار CO۲ سرانه ۱۸/۴ تن حرکت می­کنند. هم چنین مدت زمان لازم برای رسیدن به سطح مشترک انتشار آلودگی جوی ۳۱/۵ سال ارزیابی شد. بحث و نتیجه گیری: در این پژوهش وقوع پدیده ارتقاء انتشار CO۲ سرانه در بین کشورهای اوپک تایید گردید. هم چنین پراکندگی انتشار CO۲ سرانه بین کشورهای اوپک روند نزولی داشته و کاهش یافته است. اتخاذ محدودیت­های زیست محیطی مشابه و منصفانه برای کشورهای اوپک در پیمان­های بین­المللی، مهمترین توصیه سیاستی کاربردی این مطالعه می­باشد. 

هم گرایی سیگما, هم گرایی بتا, گاز دی اکسیدکربن سرانه, اوپک