میثم قلی پور - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
مهرداد براتی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
ابراهیم طالع فاضل - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
وراتیسلاو هورای - موسسه علوم زمین اسلواکی، براتیسلاوا، اسلواکی

کانسار آهن لکه­ سیاه ۱ در ۴۰ کیلومتری شمال شرقی شهرستان بافق در استان یزد و در پهنه زمین ساختی کاشمر- کرمان واقع شده است. واحدهای سنگی منطقه به کامبرین زیرین تعلق دارند و شامل ریولیت، آندزیت، سنگ ­های آذرآواری، دولومیت و ماسه سنگ هستند. توده­ های نفوذی با ترکیب مونزونیت تا دیوریت در این واحدهای سنگی نفوذ کرده ­اند. فرایند دگرسانی، سنگ­ های منطقه را تحت تاثیر قرار داده؛ به طوری که مهم ­ترین هاله ­های دگرسانی رخ داده در منطقه (سدیک)- کلسیک، کلریتی­ شدن، اپیدوتی ­شدن، سریسیتی­ شدن، سیلیسی­ شدن و آرژیلیک است. مگنتیت کانه اصلی کانسار است که دارای بافت ­های توده ­ای، برشی و مارتیتی است. بر اساس بررسی های پتروگرافی، چهار نوع سیال درگیر در کانی کوارتز همراه کانسنگ مشاهده شده که شامل تک فاز مایع (L)، تک فاز گاز (V)، دوفازی (L+V) و سه­ فازی (L+V+H) هستند. دمای همگن شدن سیالات درگیر دو فازی بین ۲۱۷ تا ۴۲۸ و سه­ فازی بین ۳۸۴ تا ۴۶۷ درجه سانتی گراد و شوری برای سیالات دو فازی بین ۱۰ تا ۲۷ و برای سه­ فازی­ بین ۴۰ تا ۴۴ درصد معادل شوری نمک طعام به دست آمد. بر اساس بررسی های اسپکتروسکوپی لیزر رامان بر روی سیالات درگیر، میزان گاز N۲ و CO۲ در سیالات دو فازی به ترتیب ۶۹ و ۳۱ درصد و در سیالات درگیر سه فازی به ترتیب ۳۳ و ۶۷ درصد مولی است که منشا آن می­تواند گاززدایی از گوشته و واکنش سیالات با سنگ­ های کربناته ­باشد. بررسی ترکیب ایزوتوپی O و H سیال در تعادل با کوارتز نشان می­ دهد که سیال اولیه در این کانه­ زایی­ منشا ماگمایی داشته که در مرحله های بعدی با سیالات جوی اختلاط حاصل کرده که این فرایند با کاهش سیستماتیک دما و شوری همراه بوده است.

لکه سیاه, دگرسانی, سیال ماگمایی, آب جوی, اسپکتروسکوپی لیزر رامان