پریوش حیدری ارجلو - دانشجوی دکترای مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، واحد شیراز ،دانشگاه آزاد اسلامی، فارس، ایران
شقایق وحدت - استادیار، گروه مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
حسن سلطانی - استادیار، واحد گروه مدیریت، شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، فارس، ایران

مقدمه: توجه ناکافی به بهداشت و درمان به عنوان یک کالای ضروری می تواند زیان هایی بر سطح سلامت جامعه داشته باشد و منابع عظیمی که در این بخش صرف می شود به هدر رود. محدودیت منابع مالی، تحریم کشور، کاهش درآمدهای بودجه ای، پایین بودن سهم اعتبارات تخصیصی از بودجه عمومی دولت و پایین بودن سهم هزینه های بهداشت و درمان از مجموع هزینه های ناخالص ملی از عوامل محدودکننده در تامین مالی هزینه های بهداشت و درمان محسوب می شود که نیاز است الگویی متناسب با اقتضائات، الزامات، قوانین و فرهنگ کشور ارایه شود. به همین منظور در این مقاله سعی شد عوامل موثر و کارکردی بر تحقق نظام تامین مالی سلامت در کشور شناسایی و در قالب الگویی ارایه شود. روش پژوهش: این تحقیق توصیفی، به روش زمینه یابی پیمایشی است و از نظر فرآیند اجرا، به صورت کیفی و کمی می باشد. در این تحقیق ابتدا با رویکرد کیفی و توسط مطالعات نظری و کتابخانه­ای، الگوی تامین مالی در نظام سلامت در جهان مورد بررسی قرار گرفت و سپس با ارایه مقایسه و شرح نقاط افتراق و اشتراک، طراحی مدل اولیه انجام شد. سپس با استفاده از نظر خبرگان،محقق نسبت به طراحی مدل اولیه اقدام نمود و در مرحله بعد جهت معتبرسازی مدل ارایه شده نظام سلامت از الگوریتم تحلیل مدل ها در روش Smart-PLS-SEM استفاده شد. یافته ها: برای بررسی فرضیه های تحقیق و بطور کلی آزمون مدل مفهومی پژوهش، چون ابعاد و مولفه های موثر بر تامین مالی سلامت رتبه های یکسانی نداشتند، در نتیجه اولویت بندی انجام شد و در بخش عوامل زمینه ای، به ترتیب ابعاد نظام بودجه ریزی، خدمات سلامت محور، نظام مالیات محوری ، در بخش عوامل ابزاری صندوق بیماری، مشارکت مالی و بیمارستان اجتماعی، در بخش عوامل محتوایی تدوین طرح های تامین مالی و قانون گذاری و در بخش عوامل ساختاری ابعاد ساختار کیفیت خدمات، ساختار ریسک و ساختار مالی قرار گرفتند و سپس تحلیل های لازم در سه بخش برازش مدل های اندازه گیری، برازش مدل ساختاری و برازش کلی مدل انجام گرفت و سپس به بررسی و تفسیر روابط موجود در بخش ساختاری پرداخته شد و در مرحله پایایی نیز برازش کلی الگوی تحقیق بررسی شد. نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان می دهد ایجاد یک ساز و کار در بخش نظام مالیاتی، نظام بودجه ریزی با توجه به تحریم های صورت گرفته و ایجاد محدودیت ها در سیستم سرمایه گذاری در بخش سلامت و شیوع بیماری های مزمن و ناگهانی از بیشترین اهمیت و رتبه در ایجاد الگوی نظام تامین مالی سلامت در کشور برخوردار است.

الگو, تامین مالی, نظام سلامت